به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، آثار استادان زبان فارسی در پژوهش‌های مولوی‌شناسی در جایگاه شناخته شده‌ای قرار دارد و از منابع درجه اول مولوی‌شناسان جهان به شمار می‌رود. در شب مولوی پژوهان بر اساس اعلام مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی بیش از 800 نفر از دوستداران مولانا گرد هم آمدند.

 کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی سخنان خود را با اشاره به روزهای محرم آغاز کرد. او نام مولوی را دلیل استقبال حضار از این مراسم خواند و گفت: راجع به مولوی همایش نسبتا بزرگی را اجرا کردیم که مجموعه مقالات آن چاپ شد، نسخه‌ای از آن را به چلبی تقدیم خواهم کرد. مولوی بهترین های ارتباطی فرهنگی و معنوی بین ما و ملت ترکیه است. پیوند فرهنگی ما و ترکیه به گستردگی مولوی است. زبان و جهان‌بینی و پیام انسانی که مولوی دارد ما دو ملت را به یکدیگر پیوند می‌دهد و امیدوارم این پیوند روز به روز تحکیم بیشتری پیدا کند.

ساختار مثنوی ناآشناست

حاصل کار چنیدن دهه محمدعلی موحد روی مثنوی معنوی به زودی منتشر و رونمایی خواهد شد.  او در ابتدای سخنان خود درباره پیشنهاد علی دهباشی مدیر مجله بخارا درباره موضوع سخنرانی اش توضیح داد: دهباشی پیشنهاد کردند درباره تصحیح دقیق مثنوی که در روزهای آینده منتشر خواهد شد صحبت کنم ولی من فکر کردم صحبت درباره چیزی که به دست خواننده نرسیده است موضوعیت ندارد.

موحد اعلام کرد که از دیروز طرح کوچک یا قدمی را یادداشت کرده است که باید توسعه داده شود. او افزود: درباره مثنوی مولانا بسیار بحث شده است به خصوص اینکه مثنوی فاقد ساختار است. این بحثی است که شرق‌شناسان درباره آن صحبت کرده اند و فکر می‌کنم هنوز هم جای بحث دارد تا به نتیجه برسیم.فکر نمی‌کنم که مثنوی فاقد ساختار باشد بلکه مثنوی ساختار خاص خود را دارد ولی ساختاری که ساختار ناآشنا است و باید بکوشیم و خود را با آن سازگاز کنیم. طرح من خیلی مختصر است و باید بسط داده شود.

در قرن هفتم هجری از میان خاک و خون و گرسنگی، مولوی سر برآورد . مثنوی در 6 دفتر منظوم تنظیم شده است. و تنوسط عناوین منثور از هم جدا شده است یا توسط گره‌هایی به یکدیگر متصل شده است. محتوای 6 دفتر مثنوی به دو بخش عمده قابل تقسیم است، بخشی حکایات و تعلقات مولانا.

در طلوع شمس در قونیه مولانا تغییر کرد

دکتر محمد استعلامی، سخنران دیگر این شب بود او با اشاره به اینکه مولوی یک صفت اسمی است که به دنبال اسم مثنوی در نسخه‌ها آمده است، بیان کرد:  محضر، خدمت یا خانقاه مولوی. این شخص جلال الدین محمد در تمام سال‌هایی که گرایش‌های عرفانی داشته به مولانا خطاب میشد. این نام واقعی اوست اگر به دلمان مراجعه کنیم انگار می‌خواهد به او مولانا بگوید. در نتیجه در تاریخ ادبیات اسم این فرد مولوی شده است. گمان نمی‌کنم در هیچ اثری از من، اسم مولوی را برای این شخص به کار برده باشم.

او با بیان اینکه نباید به روایت اعتماد کرد، اظهار داشت: به روایات همواره با تردید نگاه می‌کنم. نتیجه می‌گیرم از فردوسی تا عصر حاضر درباره تمام شاعرها نویسندگان نوشته شده است که هیچ سندیتی ندارد چرا اینطور است؟ تا قرن بیستم هجری دنبال این نبودیم که روایتی که می‌نویسیم درست است یا نه. کراماتی که در توان طبیعی آدمی نیست و به بسیاری از بزرگان و صوفیان نسبت داده اند سندیت ندارد.

استعلامی درباره تاثیر مولانا به شمس و شمس به مولانا توضیح داد: در طلوع شمس در قونیه مولانا تغییر کرد. شمس او را ویران کرد و دوباره ساخت. این واقعه اگر در تاریخ یکبار دیگر افتاده باشد، ثبت نشده است. فقط در میان شمس و مولانا است که این دو نفر به یکدیگر رسیدند، یکدیگر را کوبیدند و دوباره ساختند. رابطه مولانا و شمس خانقاهی نیست، دوستانی دور مولانا هستند و مولانا پدر است.  مولانا از طلوع شمس چهره صوفیانه میگیرد، پیش از آن مدرس است.

همگان شمس را از خود میدانند

توفیق سبحانی، در ادامه شب مولوی پژوهان درباره علاقه تمام مردم به مولانا صحبت کرد و گفت:  اکثر افراد گفته اند که شمس تبریزی است ولی فردی هم با استفاده از منابع ثابت کرده اند که هندی است، آنها از روایات استفاده کرده و به اشتباه به نتیجه رسیده است. امروزه بسیاری می‌گویند که او از ماست، ما می‌گوییم که از ماست، پاکستانی‌ها می‌گویند از ماست، آرامگاهش آنجاست. مولانا در آثارش گفته که او از مهر است، ولی به ابیات او توجه نکرده اند. شمس در خارج اگرچه هست فرد/ می‌توان مثل او تصویر کرد.

محمد بردبار از اعضای بنیاد مولانا با اشاره به اینکه در امور پیوسته تا به اجزاری امور واقف نباشید، مطالعه کل یک سیستم منتج به نتایج خوبی نخواهد شد، گفت: در سیر و سلوک همانطور که مدنظر عرفای دست اول دینی و مثنوی و غزلیات مولانا پیدا است تعلق به این دنیا خود مساله است. وقتی که با آثار عرفا آشنا می‌شویم، این سه موضوع که از کجابودیم، در کجا هستیم و به کجا می‌رویم با هم تنیده شده است.

اسین چلبی، بیست و دومین نوارده مولانا آخرین سخنران این شب بود که فروزنده اربابی تنها عضو ایرانی بنیاد مولانا سخنان او را به فارسی برگرداند، او همه را مهمانان جناب مولانا خواند و گفت: از بزرگان شنیدم وقتی صحبتی از ولی و بزرگان می‌شود، حتما آنها در آن مکان حضور دارند. 

او درباره بنیاد مولانا توضیح داد: هیئت امنای بنیاد 57 نفر از خاندان حضرت مولانا است، بیش از 30 نفر هم از اساتید دانشگاه و اهل فرهنگ و ادب و هنر هستند. شعبه قونیه در سال 2017 به دلیل آمدن خانواده مولانا به قونیه انتخاب شده است. بنیاد، رابطه تنگاتنگی با دولت دارد  از دولت کمک می‌گیرد، و به تشکیل سمپوزیوم، اپرا، تعلیم خط دوران عثمانی و ابرو باد کمک می‌کند.