به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، رونمایی از تصحیح مثنوی معنوی به همت محمدعلی موحد با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی و نشر هرمس، سه شنبه پنجم دی‌ماه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌المللی موسسه شهر کتاب درباره تصحیح مثنوی معنوی توسط محمدعلی موحد گفت: کارنامه مثنوی پژوهی در ایران پربرگ و بار است و در سه دهه اخیر پر برگ و بارتر شده است، شرح‌ها، نقدها و... دراینباره نوشته و منتشر شده است. با این همه نمی‌توان ندای مولوی‌بست را سر داد زیرا نکته‌های تازه فراوان در راه است و در باب مولانا و مثنوی کسی نمی‌تواند حرف آخر را بزند. محمدعلی موحد آثار بسیاری در زمینه مولانا و مثنوی داشته است. مثنوی معنوی کتاب کم‌نظیری است که هر مصحح اگر سال‌ها این کتاب را خوانده، شرح و تصحیح کرده باشد باز در یک مطالعه مجدد با مسائل تازه مواجه می‌شود.

مصطفی ملکیان، اندیشمند، نویسنده، مترجم و ویراستار متون اخلاقی و دینی نخستین سخنران این نشست بود. او درباره اینکه چرا باید به مولانا بپردازیم، چه ضرورت و سودی دارد که در اوایل قرن 21 این کار را انجام دهیم؟ گفت: به مولانا از دو دیدگاه نظر می‌کنند، هویتی (هویت جویانه) دیدگاهی که به این قائل است که مولانا جزئی از هویت فرهنگی جامعه ما ایرانیان یا مسلمانان است، پس سعی در شناساندن این بخش، به شناساندن هویت ما کمک می‌کند، اما این دیدگاه برای شهروندان عادی باعث رجوع به مولانا نمی‌شود.

او ادامه داد: دیدگاه حقیفت طلبانه و مشکل‌گشایانه، این دیدگاه کاری به هویت‌یابی ندارد و به این موضوع می‌پردازد که آیا در آثار مولانا که به ما رسیده، حقیقت دست یافتنی است؟ خواستن، کشف و برملا کردن از لحاظ نظری و اینکه آیا مولانا از لحاظ می‌تواند مشکل‌گشایی کند؟ واقعیت این است که در دیدگاه حقیقت‌طلبانه و مشکل‌گشایانه هنوز هم جای دارد که به مولانا رجوع کنیم.

این اندیشمند، رجوع کردن به منابع را مشروط به شرایطی اعلام کرد و گفت: باید بتوانیم به مولانا به چشم یک معلم نگاه کنیم نه یک شیخ، مرشد و مراد که در برابر گفتارش تسلیم باشیم. نگاه ما باید به صورتی باشد که چگونه می‌توانیم از او یاد بگیریم. همچنین مولانا بخشی از سنت فرهنگی ماست. همانطور که نباید نسبت به آن ستیزه‌گری داشته باشیم نباید به آن بچسبیم. باید نقادانه به آثار او نگاه کنیم. نگاه نقادانه به مولانا را باید حفظ کنیم. مولانا سخنانی دارد که جزء ماندنی‌های فرهنگ و ادب ماست باید سخنان پذیرفتنی باشد هر سخن برای اینکه امروز پذیرفتنی باشد باید از بوته آزمایش موفق بیرون آید و داارای سه شرط عقلانیت، اخلاق جهانی، حقوق بشر باشد، این ویژگی‌های لازم است و نه شرایط کافی.

ملکیان در پایان سخنان خود گفت: فکر نمی‌کنم کسی کل گفته‌ها درباره مولانا را بپذیرد، ولی وقتی کل پذیرفته نیست به این معنی نیست که کل آثار او پذیرفته نیست. اخلاق مولانا اجزایی است که می‌توان از آن استفاده کرد و از سخن مولانا به عنوان یک بدیل استفاده کرد. به جد معتقدم در این حد می‌توانیم از مولانا استفاده کنیم.

تصحیح مثنوی موحد با نیکلسون تفاوت زیادی دارد

توفیق سبحانی دیگر سخنران این مراسم بود او درباره تصحیح مثنوی توسط موحد ابراز کرد: مثنوی از دیروز به دنیا آمد و به موحد تبریک میگویم. موحد روحی در کالبد نیمه جان مثنوی دمید و از این به بعد مولوی‌پژوهی مسیر دیگری پیدا خواهد کرد.

نصرالله پورجوادی سخنان خود را با اشاره به تصحیح مثنوی که توسط نیکلسون انجام شده است، آغاز کرد  گفت: بیش از 100 سال است که تصحیح مثنوی توسط نیکلسون انجام شده است، او در این کار عمیق شده و چندین سال وقت صرف کرده و نسخه‌هایی را جمع آوری کرده تا این اثر را به انگلیسی ترجمه کرده است. کسی که اثری را ترجمه می‌کند باید کلمه به کلمه آن را بفهمد تا به زبان دیگر انتقال دهد. وقتی کتابی را برای مطالعه باز می‌کنیم از کلمات می‌گذریم و آنها ما را در بند نمی‌کنند ولی وقتی متنی را تصحیح می‌کنیم باید بفهمیم که متن چه گفته و هر کلمه در جایگاهی که قرار دارد به چه معنی است. متون کلاسیک ما نیاز دارند با پیدا شدن مطالب جدید از نو تصحیح شوند.

محمدعلی موحد، مصحح مثنوی معنوی با ابراز تاسف از نرسیدن کتاب به دست مخاطبان گفت:باید کتاب به دست افراد می‌رسید تا مطالعه کنند و بعد این نشست برگزار می‌شد، پورجوادی به ظرافت گفت که چرا بعد از نیکلسون موحد باز هم مثنوی را تصحیح کرد؟ نیکلسون از سال 1923 تا 32 روی تصحیح مثنوی کار کرد. او به ایران نیامده بود و با امکانات آن زمان کاری کرد که می‌توان گفت معجزه آسا است. آنچه ما در تصحیح مثنوی انجام دادیم با آنچه نیکلسون به عنوان فردی که از این زبان و فرهنگ دور است، انجام داد، متفاوت است.