در این شماره از برنامه شیرازه بیبیسی اهمیت شعر در زبان فارسی از راه قبرستان بررسی شد.
به گزارش رویداد فرهنگی، در تحقیق فاطمه شمس که به طور خاص در قبرستان بهشت زهرا در تهران و بهشت رضا در مشهد انجام شد، شعرهای روی سنگ قبرها مورد بررسی قرار گرفت. روی قبرها علاوه بر نوشتن نام، نام خانوادگی، سن و غیره به صورت خاص شعر نوشته شده است. شمس، متوجه الگویی در شعرهای روی سنگ قبرها شد که اغلب از زبان درگذشته با بازماندگان صحبت میکند یا از زبان بازماندگان، متوفی را خطاب قرار داده است.
برای سوگواران مهم است که قطعه شعری که نشان دهنده احساسات آنهاست، روی قبر باشد. نکته جالب دیگر نگاه به مساله مرگ است که به گفته شمس، 90 درصد شعرها، مرگ را نوعی فاجعه یا سوگ میدیدند اما تعدادی هم بودند که به مرگ عزیزانشان مثل سفر او به جایی بهتر نگان میکردند.
آذر نفیسی، نویسنده، به وفور استعارهها در زبان شعر اشاره کرد و گفت: استعاره همیشه توصیفگر آن چیزی است که نیست. دنبال چیزی است که پنهان است و گفته نشده است، اما وجود استعاره در متن علمی و خبری موجب دشوار شدن تفهیم آنها میشود.
اثر دیگر زبان شعر به زبان ما را حسین سامعی، زبانشناس به خاصیت شعر مربوط دانست: اطنابی که در شعر داریم، به کار بردن متعارفها و بسط دادن کلمات از طریق استعارات و تعبیرات را ممکن است در نثر فارسی ببینیم.
اما چرا نتوانستیم نثری داشته باشیم که بتواند پا به پای شعر فارسی جلو بیاید؟ سامعی در اینباره گفت: چون نثر فارسی به اندازه شعر مورد توجه نبوده است. مولفین حتی با اینکه زبان مادریشان فارسی بود، ترجیح میدادند به عربی بنویسند. برای اینکه مخاطب وسیعتری در سزمینهای اسلامی مییافتند و در آن زمان این زبان برای بیان مطالب، پروردهتر بود.
فاطمه شمس کتاب هفتاد سنگ قبر را در این برنامه معرفی کرد. این کتاب نوشته یدالله رویایی شاعر معاصر است که در سال 1379 در ایران منتشر شده است. هفتاد شعری که در این کتاب انتخاب شده از عادت ما ایرانیان بر نوشتن شعر روی سنگ قبر بوده و کتاب حاصل دغدغههای او درباره مرگ و زندگی است و انتشارات نگاه آن را منتشر کرده است.
- زبان فارسی /
- زبانشناسی /
- شیرازه /