صاحب‌نسق درباره آنچه موسیقی الکترونیک عامه‌پسند و آنی که موسیقی الکترونیک پیشرو خوانده می‌شود، توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نشست آسیب‌شناسی مفهومی موسیقی الکترونیک با حضور کیاوش صاحب‌نسق یکشنبه پنجم شهریورماه توسط گروه موسیقی یارآوا در کتابفروشی نشر هنوز برگزار شد. این نشست دهمین جلسه از سری نشست‌های یکشنبه‌های موسیقی یارآوا بود.
وی نوازنده پیانو و تحصیل کرده رشته آهنگسازی و تئوری موسیقی از دانشگاه گراتس اتریش است و تا کنون قطعه‌های متعددی برای فیلم و ارکستر نوشته و مقالاتی در رابطه با تئوری موسیقی منتشر کرده است.
صاحب‌نسق در ابتدای جلسه درباره گنجاندن بحث آسیب‌شناسی موسیقی در یک جلسه گفت: بحث آسیب‌شناسی موسیقی الکترونیک بحثی است که فکر نمی‌کنم، بتوان آن را در یک یا چند جلسه به نتیجه رساند. شاید اصلا نتیجه خاصی در این زمینه وجود ندارد. تلاشی که پژوهشگران در یک دوره انجام داده‌اند برای اینکه بتوانند تفکیکی به وجود آورند بین موسیقی الکترونیک پیشرو و عامه پسند، مدت‌هاست که دیگر معنایی ندارد. ما دیگر نمی‌توانیم به راحتی این دو را از هم تفکیک کنیم.
«ترمین» پدر سازهای الکترونیک است
صاحب‌نسق از ساز ترمین به عنوان اولین ساز الکترونیکی نام برد. این ساز که به وسیله لئون ترمین در سال 1928 در روسیه اختراع شد به وسیله حرکت دست در نزدیکی آنتنِ ساز با امواج رادیویی صدا تولید می‌کند. صاحب‌نسق گفت: وقتی برای اولین بار سازهای الکترونیک معرفی شدند، بسیار جذابیت داشتند. ترمین مانند سحر و جادو بود. نوازنده آن در وهله اول مانند یک جادوگر و بعد مانند یک رهبر ارکستر با حرکت دادن دست‌هایش آن را می‌نوازد.
وی افزود: نخستین بار ترمین در هشتمین کنگره روسی الکتریسیته با حضور لنین به نمیاش درآمد. لنین خودش ساز را نواخت و گفت که به شما وعده داده بودم الکتریسیته همراه با خودش جادو می‌آورد و امروز شما شاهد این جادو بودید.
وی ادامه داد: موسیقی الکترونیک تا اوایل دهه 40 میلادی به موسیقی‌ای گفته می‌شد که ابزار برقی تولید صدا می‌کرد؛ مانند گیتار الکترونیک.
صاحب‌نسق یکی از موفقیت‌های ساز ترمین را در تولید موسیقی ژانر وحشت و فیوتریستیک (آینده‌نما) دانست و قطعه‌ای از یک فیلم آلفرد هیچکاک که با استفاده از ترمین نواخته شده بود را برای حاضرین پخش کرد.
واژه‌های ما برای تعریف موسیقی اشتباه است
سوالی که از طرف صاحب‌نسق درباره مفهوم موسیقی الکترونیک طرح شد این بود که آیا هر نوع موسیقی که با استفاده از ابزار الکترونیکی خلق شود موسیقی الکترونیکی است یا باید حتما به یک نوع خواتسگاه تئوریک هم پایبند باشند؟
وی عنوان کرد: واژه‌هایی که ما برای تعریف موسیقی الکترونیک استفاده می‌کنیم نارس هستند و اشکال دارند. وقتی ما درباره موسیقی عامه‌پسند صحبت می‌کنیم، به آن با بار منفی نگاه می‌کنیم. شاید وقتی ما به موسیقی عامه‌پسند گوش می‌دهیم با مجموعه‌ای از انسان‌ها همراه می‌شویم و خیلی تامل برانگیز نیست ولی همین هماهنگ شدن عده‌ای از انسان‌ها به عنوان نتیجه تولید این موسیقی هم قابل احترام است.
موسیقی کانکریت با یک بیانیه شکل گرفت
صاحب نسق در ادامه به موسیقی کانکریت اشاره کرد و بیانیه پیر شافر، بنیان‌گذار این سبک موسیقی الکترونیک، را نقل کرد. پیر شافر در بیانیه خود ادعا کرد که موسیقی کانکریت می‌خواهد موسیقی‌ای که واقعی، حقیقی و عینی است را در مقابل آن چیزی که به شکل خالص و انتزاعی قبلا وجود داشته است عرضه کند. صاحب نسق ادامه داد: نتیجه این بیانیه این است که ما دستگاه ضبط صوتی برمی‌داریم و در رابطه با اتفاقات شنیداری خارج از خانه صداهایی ضبط می‌کنیم. بعد از دست کاری‌هایی روی این صداها موسیقی کانکریت به دست می‌آید.
وی افزود:البته من معتقدم که ما در موسیقی بیانیه و حکم صادر نمی‌کنیم. در طول تاریخ بسته به نیازهای مختلف که این نیازها می‌توانند انگیزه صنعتی، انگیزه سیاسی و از یک زبان و جنس دیگری از موسیقی بربیاید، آن انگیزه را در موسیقی خودش استفاده کند. البته برخلاف چیزی که ما فکر می‌کنیم، یک تاریخ رفت و برگشتی هم در موسیقی وجود دارد.
این موسیقیدان معتقد است هرچه ما بیشتر در موسیقی الکترونیک پیش می‌رویم یک نگاه نوستالژیک نسبت به سنت‌های این سبک موسیقی شکل می‌گیرد. اگر ما به لایه‌های زیرین تقابل میان موسیقی عامه‌پسند و موسیقی پیشرو الکترونیک رجوع کنیم در واقع به یک هم‌پوشانی می‌رسیم.
موسیقی عامه‌پسند و جدی را نمی‌توان در مقابل هم قرار داد
این نوازنده پیانو در ادامه صحبت‌هایش مقابل هم قرار دادن موسیقی عامه‌پسند و پیشرو را کاری اشتباه خواند زیرا که این بحث هیچ پایانی نخواهد داشت. وی گفت: در نقطه‌ای از تاریخ موسیقی که ما اکنون قرارداریم و در حال تلاش برای فهم موسیقی الکترونیک عامه‌پسند و موسیقی الکترونیک پیشرو، جز شیوه‌های استفاده و سوءاستفاده از یک بخش، دشواری‌های جدی خواهیم داشت.
