چهارشنبه بیست و پنجم اسفندماه شب دکتر انور خامه‌ای با همکاری انتشارات گاندی، انتشارات کتاب‌سرا، مجله نقد وبررسی کتاب تهران و مجله بخارا در کانون زبان فارسی برگزار شد.
به گزارش رویداد فرهنگی، دکتر انور خامه‌ای، استاد سابق دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، دارای وجوه علمی وادبی و اجتماعی گوناگون است. او در این سال‌ها کتاب‌های «چهار چهره درباره نیمایوشیج، صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و ذبیح بهروز» و «اقتصاد بدون نفت» و «خاطرات سیاسی» وغیره منتشر کرده است، همچنین مقالاتی درباره صادق چوبک، بزرگ علوی، سیمین دانشور، فریدون توللی، جلال آلاحمد نوشته است.
دکتر خامه‌ای متولد بیست ونهم اسفندماه ۱۲۹۵ است. او مدت‌ها در دانشگاههای کانادا، سوییس و آلمان و فرانسه تدریس و حاصل این تجربیات را به همراه زندگی سیاسی پر فراز و نشیب خود نوشته و منتشر کرده است.
در شب انور خامه‌ای که با حضور خودشان برگزار شد، سید عبدالله انوار، دکتر هرمز همایون‌پور، محمدعلی شهرستانی، صادق سمیعی، ملیحه خامه‌ای و علی دهباشی سخنرانی کردند و همچنین پیامهای ابراهیم گلستان، امیر پیشداد و محمدعلی همایون کاتوزیان خوانده شد.
علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا در ابتدای این شب، زندگی انور خامه‌ای در بستر تاریخ پرتلاطم ایران معاصر و رفتارهای سیاسی و اجتماعی او را موضوع پژوهش بیان کرد و گفت: وجه ادبی آثار خامه‌ای به ویژه مقالات و کتاب‌هایی که درباره آشنایی و نقد آثار نویسندگانی چون صادق هدایت، نیما یوشیج، بزرگ علوی، صادق چوبک و دیگران نوشته اند از منابع اصلی پژوهشگران نقد ادبی به شمار می‌رود. او در حوزه مسائل فلسفی، سیاسی و اجتماعی نیز آثاری را ترجمه کرده است که به نوعی ادبیات سیاسی مستقل را ترویج داد.
انور خامه‌ای با تشکر از حضار، سخنان خود را آغاز کرد. او درباره سال‌هایی که معلم بود گفت: در یک مدرسه معلم بودم، خود را بیشتر از معلم نمی‌دانم، می‌توان معلمی بود که برای حقوق وزارت فرهنگ سر کلاس می‌رود و چهار یا پنج حرف با میل یا بدون میل و رغبت می‌زند، برای جوانانی که قدر آن حرف‌ها را نمی‌دانند و برایش اهمیتی هم قائل نیستند. می‌شود فردی خود، با میل و رغبت افرادی را دعوت کند تا بیایند و سوال خود را راجع به زندگینامه افراد، کارها و آثاری که از او منتشر شده است، بپرسند و او هم توضیح دهد.
در ادامه ملیحه خامه‌ای، دختر دکتر انور خامه‌ای بخشی از زندگینامه او را خواند.
سید عبدالله انوار با اشاره به زندگی و آثار دکتر خامه‌ای سخنان خود را آغاز کرد و گفت: دکتر خامه‌ای وقتی به فرنگستان رفت در دانشگاهی در آلمان رساله دکترای خود را گذراند و به ایران برگشت و کتاب عالمانه‌ای در نقد کتاب سرمایه مارکس به زبان فرانسه تالیف کرد. او در این کتاب شبهاتی از نظریه مارکس گرفت تا خواننده این شبهات را بخواند و از صورت ذهنی ایشان آگاه شود.
صادق سمیعی سخنران بعدی بود و با بیان اینکه به اجبار ناشر شد ولی امروز عاشق حرفه خود است، گفت: به اجبار ناشر شدم چون علاقه‌ای به این حرفه نداشتم ولی امروز عاشقش هستم، حرفه من بانک و بانکداری بود. از اولین اشخاصی که با کتاب‌سرا وارد فعالیت شد خامه‌ای بود. ما برای او چهار کتاب چاپ کردیم. کتاب اول «خاطرات انور خامه‌ای در کنگو»، بعد کتاب «پیوند و گسست از مسکو» در دو جلد و کتاب آخر «چهار چهره» بود.
هرمز همایون‌پور در بخشی از سخنان خود به چند جنبه از زندگی خامه‌ای اشاره کرد و گفت: برجسته‌تر از همه عشق و علاقه او به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی است. وجه دیگر ایشان روزنامه‌نگاری است که در طول این مدت ادامه دارد، همچنین او در ایران و آفریقا تدریس کرد. وجه برجسته او نوشتن خاطرات خود در سال‌های بعد از انقلاب است که در سه جلد به چاپ رسیده است تا برای کسانی که دوران را درک کرده اند و می‌خواهند از آن دوران آگاه شوند، کاری ماندگار باشد.
محمد علی شهرستانی آخرین سخنران این شب بودند، او با وجود خاطراتی که درباره دکتر خامه‌ای دارد، درباره پدر ایشان سخن گفت: از خاطرات دکتر خامه‌ای درباره پدر ایشان که او راملاقات نکردم، نقل می‌کنم. در زمانی که ایشان زندگی می‌کردند هنوز انقلاب مشروطه در ایران وقوع نیافته بود، فقط روشنفکران بودند که مقالاتی می‌نوشتند که در ایران چاپ نمی‌شد. سه روزنامه معروف اختر، ثریا و حبل المتین در خارج از کشور چاپ می‌شد و مرحوم شیخ یحیا کاشانی (پدر دکتر خامه‌ای) در حبل المتین هندوستان و ثریا آثار خود را چاپ می‌کرد. ا ین همکاری ادامه داشت تا زمانی که فرمان مشروطیت صادر شد و حبل المتین ایران هم به چپ رسید و از شیخ یحیا کاشانی برای سردبیری این روزنامه دعوت شد.
او در ادامه سخنانش، به فعالیت‌های دیگر پدر دکتر خامه‌ای اشاره کرد.
در فایل صوتی بالا می‌توانید آنچه در این شب گفته شد را به صورت کامل گوش کنید.
- مجله بخارا /
- علی دهباشی /
- انور خامه‌ای /
