در برنامه «اقتصاد حوالی فرهنگ» رادیو اقتصاد درباره موضوعات مختلف مثل مسئولیت رایزنان فرهنگی در انتقال اندیشه و تبادل فرهنگ به ویژه در کشور افغانستان و استقبال از حوزه فرهنگی و هنری ایران در کشور تاجیکستان بحث شد.
به گزارش رویداد فرهنگی، برنامه «اقتصاد حوالی فرهنگ» رادیو اقتصاد، شنبه ششم خردادماه به بررسی فرصت‌های اقتصادی کشورهای فارسی زبان برای اهالی فرهنگ و هنر کشور ایران با حضور دو مهمان از کشور تاجیکستان ( سیدجعفر عثمان‌زاده، وکیل مجلس نمایندگان مجلس عالیه جمهوری تاجیکستان و سپهر ابوعبدالله حسن‌زاده، نویسنده و مترجم تاجیکستانی) پرداخت.
تاجیکستان از طرفداران همه جانبه محصولات فرهنگی ایران است
طی این برنامه عثمان‌زاده در پاسخ به این سوال که فرهنگ و هنر ایرانی در کشورشان چقدر مخاطب دارد، گفت: زبان مادری ما پارسی است و در همین راستا خط پارسی هم در کشور ما قبول شده است.
وی ادامه داد: علیرغم اینکه در کشور ما اکثر مردم از خط سیریلیک استفاده می‌کنند و امکان نشر حروف فارسی در سطح لازم نیست اما توجه حکومت به این خط زیاد است و برای آن کارها و همکاری‌های بسیاری را انجام داده، درواقع اقتصاد کشور با امکانات خود برای شناسایی مردم و تربیت نسل‌های تازه بسیار تلاش کرده است.
به گفته وی، قدرت معرفی خط و فرهنگی فارسی در کشور ایران به خاطر اینکه تمام مردم به این زبان صحبت می‌کنند، بسیار بیشتر است.
عثمان‌زاده با اشاره به حوزه‌های فرهنگ و هنر ایرانی مورد استقبال مردم تاجیکستان اظهار داشت: برخی از فیلم‌های ایرانی مثل حضرت یوسف (ع) تا مدت‌ها بین مردم تاجیکستان دست به دست می‌شد، همچنین ادبیات مدرن و کلاسیک ایران نیز مورد مطالعه مردم کشور ما است.
در حقیقت طبق گفته عثمان‌زاده، کتاب‌های ایرانی، آثار هنری، محصولات فرهنگی و رسانه‌ای (مثل فیلم و سریال) در کشور تاجیکستان طرفدار زیادی دارند اما با توجه به اشتراکات فرهنگی بین مردم سرزمین تاجیکستان و ایران و علاقمندی آنها، آثار فرهنگی و هنری ایران چندان در دسترس نیست.
ادبیات امروز ایران باید در تاجیکستان معرفی شود
ابوعبدالله حسن‌زاده نیز در ادامه این برنامه بیان کرد: نشر کتاب‌های ادبیات معاصر تاجیکستان و همزمان نشر کتاب‌های شاعر و نویسندگان ایرانی در تاجیکستان موضوعی تازه نیست و ادبیات معاصر و کلاسیک ایران در کشور ما طرفداران زیادی دارد.
عثمان‌زاده در پاسخ به سوال درباره آخرین کتابی که از ادبیات مدرن ایران مطالعه کرده است، گفت: علیرغم علاقه به مطالعه این نوع کتاب‌ها اما بخاطر در دسترس نبودن آنها موفق به خواندن نشدم و بهتر است از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی زمینه و امکاناتی برای معرفی تمام ادبیات امروزه نسل نو ایران در کشور ما فراهم شود.
وکیل مجلس نمایندگان مجلس عالیه جمهوری تاجیکستان با اشاره به مطالبات خود برای افزایش تعاملات و ورود محصولات فرهنگی گفت: در تاجیکستان برای حضور و فروش کتاب و معرفی فرهنگ تالیف فارسی هیچ محدودیتی مقابل ما نیست لذا تعاملات بیشتر دو کشور و حضور پررنگ‌تر کالاهای فرهنگی و هنری ایران در تاجیکستان را خواستاریم.
این نویسنده و مترجم تاجیکستانی با خواندن چند شاه بیت از حکیم میرسید علی همدانی به صحبت‌های خود پایان داد.
بازاری کم‌هزینه برای ناشران به شرط فراهم‌سازی زیرساخت‌ها
در ادامه، قسمتی از برنامه به صحبت‌های مصطفی امرایی مدیر انتشارات بین‌المللی اسراء اختصاص یافت.
امرایی با بیان اینکه در حوزه بین‌الملل با توجه به شناسایی اقلیم‌های مختلف، فعلا در حوزه زبان عربی، انگلیسی، اردو و بخشی از حوزه آذربایجان مشغول فعالیت هستیم، گفت: در کشور افغانستان، اندیشوران بسیار معتبری داشتیم که امروزه هم مدیون دانش و تحقیقات آنها هستیم.
وی ادامه داد: هرچند این کشورها به دلیل شرایط نامناسب موجود سیاسی، درگیری‌های جنگ داخلی و غیره متاسفانه عمر طولانی را صرف حوزه صنایع نظامی کردند اما هنوز فرهنگ و مطالعه آنها پویا است و زبان مشترک ایران با افغانستان کمک می‌کند تا ما با کمترین هزینه‌ها بتوانیم آثار و مکتوبات خود را به آنها ارائه کنیم.
مدیر انتشارات بین‌المللی اسراء همچنین درباره کمک‌های حوزه تالیف با توجه به احتمال دور ماندن طولانی آنها از این حوزه صحبت کرد و اظهار داشت: نخبگان این کشورها به دلیل وضعیت جنگی به ایران مهاجرت کردند، همه زیرساخت‌ها و امکانات کامل هستند تا بتوانیم بهره‌برداری مناسبی از موارد فرهنگی و انتشارات فیمابین ببریم.
وی بیان کرد: اگر بتوانیم مجموعه پژوهش‌های خودمان را آمیخته بر اندیشه انقلاب اسلامی و فعالیت‌های نوظهور تالیفات جدید انجام دهیم، قطعا مخاطبان خوبی خواهد داشت.
اولین مسولیت رایزنان فرهنگی انتقال اندیشه و تبادل فرهنگ است
به گفته امرایی، وقتی در حوزه کشورهای فارسی زبان فعالیت نشر را انجام می‌دهیم یعنی در عین افزایش دامنه عرصه داخلی، کاری بین‌المللی هم می‌کنیم.
وی ادامه داد: در کشور پاکستان خرید کتاب در سبد کالای مردم قرار نمی‌گیرد و آنها عادت به کتاب ارزان خریداری شده یا رایگان دارند امادر افغانستان خرید کتاب و مطالعه وضعیت مناسبی دارد، لذا اگر حوزه حکومتی بسترهای این کار را برای مراودات، سهل الوصول کردن گمرک‌ها، ایجاد قراردادهای بین‌المللی آسان برای ناشران، توزیع امن انجام دهد این بازار می‌تواند با کمترین هزینه در اختیار ما قرار گیرد.
مدیر نشر بین المللی اسراء اظهار داشت: در راستای توسعه صنعت نشر در حوزه بین‌الملل، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از چند نهاد دخیل در این حوزه است، سازمان ارتباطات اسلامی و سایر دستگاه‌هایی که مسئولیت انتقال اندیشه و تمدن اسلامی را به سایر کشورهای اسلامی دارند همه اینها در قالب یک کنسرسیوم منظم با متولیان این صنعت می‌توانند این کار را به آسانی و با کمترین هزینه انجام دهند یا حتی ما متولیانی بعنوان رایزنان فرهنگی در کشورهای خارجی گماردیم که اولین مسئولیت انها انتقال اندیشه و تبادل فرهنگ با بهترین و اصلی‌ترین راه یعنی مراودات آثار مکتوب فیمابین است.
پیوندهای راهی و زبانی مسیر را برای همکاری‌های بهتر هموار می‌کند
در ادامه برنامه با محمد افسر ره‌بین رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در ایران گفت وگو شد و وی درخصوص ظرفیت‌های کشورهای فارسی زبان یا علاقمند به زبان فارسی برای اهالی فرهنگ و هنر ایرانی گفت: اقتصاد فرهنگی بعنوان بخشی از فرهنگ عمومی خیلی اثرگذار است و کشورهای منطقه از لحاظ پیوندهای راهی و زبانی می‌توانند با یکدیگر همکاری‌ها و تعاملا ت اقتصادی بهتری را داشته باشند.
وی با بیان اینکه کشورهای منطقه به ویژه افغانستان در عرصه‌های مختلف می‌توانند با ایران همکاری داشته باشند، افزود: می‌توانیم در گستره پخش و نشر آثار (در هر شکلی) تعاملی مستحکم و پایدار را با ایران داشته باشیم.
به گفته وی، افغانستان در اثر جنگ‌های مداوم چندین ساله با دشواری‌های فراوان روبه رو بوده و نهادهای معتبر انتشاراتی آنها در طی سال‌های جنگ آسیب دیده اما خوشبختانه در چندسال اخیر دوباره جان گرفته اند.
محمد افسر ره‌بین اظهار داشت: از طریق موافقت‌نامه‌های فرهنگی، پروتکل‌های اقصاد فرهنگی ، دیدارهای مستمر و کارگزاری‌های عملی میان اتحادیه ناشران افغانستان و ایران، می‌توانیم زمینه‌های خوبی را برای همکاری فراهم کنیم.
تعاملات جدی در برخی عرصه‌های فرهنگی در بازار افغانستان اثرگذار است
محمد افسر ره‌بین با اشاره به ارزیابی خود از تعاملات دو کشور در صنایع فرهنگی، ادامه داد: بخشی از تعاملات فرهنگی و اقتصاد فرهنگی که نشر و چاپ است و به زبان دو کشور بر می‌گردد می‌تواند برای تعاملات فرهنگی زمینه‌ساز باشد.
وی بیان کرد: با نگاه به بازارهای جمهوری اسلامی افغانستان، نقش جمهوری اسلامی ایران در بخش‌های مختلف بازار اقتصادی و بازار نشر و چاپ ارزشمند است، البته برخی از عرصه‌های فرهنگی نیاز به تعاملات جدی دارند.
در ادامه رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی افغانستان فعالیت خود را محدود به حوزه نشر ندانست و درباره دیگر تعاملات اقتصادی از طریق برنامه‌های ویژه تلویزیونی، برنامه‌های نمایش افغانستانی و غیره توضیح داد و گفت: اگر نتوانیم تعاملات تجاری میان دو کشور را از مسیر اصلی اقتصادی فراهم کنیم، مسئولیت فرهنگی در حد نمایش و نمایشگاه‌ها تمام خواهد شد.
وی با بیان اینکه بازارهای افغانستان سرشار از کالاهای ایرانی است، عنوان کرد: هرچند بخشی از این کالاها مانند کتاب، فرهنگی هستند اما در هر صورت باید نهادهای اقتصادی به این مسئله بیشتر بپردازند.
گلایه رایزن فرهنگی افغانستان از خانه فیلم یا سینمای تهران
محمد افسر ره‌بین عنوان کرد: طی این سه سال با اکثر نهادهایی که به گونه‌ای مشترک در تعاملات کارهای فرهنگی منطقه‌ای سرگرم هستند (مانند موسسه فرهنگی اکو یا مرکز حفاظت از فرهنگ ناملموس تهران )، همکار بوده ایم.
وی با اشاره به حوزه سینما در ایران گفت: متاسفانه مسئولان سینمایی ایران آنچنان که باید با بخش فرهنگی سفارت، تماس دقیق و منظم نداشتند و فقط در زمان‌های جشنواره فجر ارتباطات قوت می‌گرفت و متاسفانه در برنامه‌های رسمی آنها هم کارت دعوت نگرفته ایم و در این راستا از بخش خانه فیلم وسینمای ایران گلایه‌مند هستم.
به گفته رایزن فرهنگی افغانستان، فقط برخی از فیلم‌ها یا سریال‌ها که واقعا در خطر اساسی برای سینما کار کردند مانند فیلم حضرت یوسف(ع) در افغانستان بسیار اثرگذار بوده است.
محمد افسر ره‌بین فارسی را به جای یک زبان، یک فرهنگ دانست و عنوان کرد: نداشتن نگاه عمودی به افغانستان توقع ما از برخی دوستان ایرانی است، همچنین نباید فرهنگ و زبان فارسی را تقسیم به ایران یا تاجیکستان یا افغانستان کنیم و تعاملات را حفظ و گسترده کنیم.
وی ادامه داد: تا زمانی که یک سیاست فرهنگی فراگیر با دیدگاه و نگاه‌های تازه نداشته باشیم و همدیگرپذیری فرهنگی را ایجاد نکنیم نمی‌توانیم به تعاملات فرهنگی بیشتر باور داشته باشیم.
