به گزارش رویداد فرهنگی، برنامه اقتصاد حوالی فرهنگی این بار با حضور کارشناسان همایون امیرزاده ( مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سخنگوی سی‌امین دوره نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب تهران) و علیرضا بهرامی (مولف، روزنامه‌نگار و مدیر نشرآرادمان) به بررسی فرصت‌های اقتصادی مردمی کردن اداره امور نمایشگاه‌های کتاب پرداخت.

در این برنامه ابتدا یکی از جوانان فعال در عرصه صنعت نشر درباره دغدغه‌ها و مطالباتشان صحبت کرد و گفت: واگذاری یکسری تعهدات مانند برگزاری نمایشگاه‌ها به صنوف، قدری کمرنگ است و آن حالت دقیق و متعهدالشکل موجود در جهان را ندارد لذا باید یک بررسی میدانی صورت گیرد.

برای جلوگیری از واگذاری فعالیت‌ها به بخش خصوصی مقاومت می‌شود

وی با بیان اینکه یکسری مقاومت‌ها برای واگذاری فعالیت‌ها به بخش خصوصی و برگزاری نمایشگاه از سوی اصناف وجود دارد افزود: قطعا این مسئله تاثیراتی را در کیفیت برگزاری خواهد گذاشت، چرا که بالاخره دولت مشغله‌هایی دارد که فکر می‌کنم خارج از چارچوب و حیطه نمایشگاه می‌توان به آنها فکر کرد.

این جوان فعال اظهار داشت: وقتی دولت طرف معامله است، حتی اگر دو روز مانده به شروع برگزاری نمایشگاه غرفه‌ها را تحویل گیریم خیلی نمی توان برای اعتراض به مشکلات به آنها مراجعه کنیم، درواقع وقتی می‌خواهیم با دولت تعاملی را داشته باشیم بسیار سخت است و در چارچوب اداری تنگ‌تر و بروکراسی بیشتری با آن برخورد می‌کنیم و نتیجه کمتری هم خواهیم گرفت.

وی با اشاره به معایب بخش خصوصی اظهار داشت: بزرگترین عیب واگذاری کارها به بخش خصوصی آن است که شاید گروهی مسلط به کارها شوند که صلاحیت برگزاری فعالیت‌ها را نداشته باشند و در این بازار منجر به انحصار شود، درواقع شاید همان مشکلات ریشه‌ای را که ما قدری در اقتصاد خودمان داریم (حاکمیت روابط به جای ضوابط) اینجا هم برای ما مشکل ایجاد کند. از آنجایی که سال‌ها است برگزاری برنامه‌ها بصورت انحصاری، دست یک قشر خاص بوده اگر گروهی دیگر این برگزاری‌ها را در اختیار گیرند قطعا از آن انحصار خارجش می‌کنند و قیمت خدمات پایین‌تر و کیفیت بالاتر می‌رود.

تاکنون مسئولان برای برگزاری نمایشگاه از ناشران نظرخواهی نکردند

جوان فعال در عرصه صنعت نشر با باین اینکه ناشران باید بعنوان عامل، (نه فقط ابزار) در نظر گرفته شوند، تصریح کرد: تاکنون در هیچ یک از دوره‌های برگزاری نمایشگاه کتاب، مسئولان و دست اندرکاران برگزاری، از ناشران درباره نکات مثبت و منفی و حتی برنامه‌های پیشنهادی برای ارتقای روند فعالیت نمایشگاه نظرخواهی نکردند.

وی ادامه داد: وقتی کسی از ایده‌ها و پیشنهادات استقبال نکند به مرور ارائه کنندگان آن پیشنهادات دلسرد شده و در بهترین حالت کاری به کار فرد دیگر نخواهند داشت.

در ادامه برنامه پکارشناسان به بررسی و اظهار نظر پرداختند.

بخشی از قانون اساسی روی زمین مانده است

همایون امیرزاده ضمن مروری از روند مردمی کردن اداره امور نمایشگاه‌های کتاب گفت: وظایف محوله بر ارگان‌ها و سازمان‌ها معمولا از یک سرچشمه نشات می‌گیرد لذا مردمی کردن نمایشگاه نشات گرفته از وظایف تکلیفی قانونی است و برای این واگذاری منتی نیست، چون تکلیف است.

وی ادامه داد: اصل 44 قانون اساسی تصریح می‌کند که دولت هم به منظور کوچک‌سازی خود وهم هویت بخشی به فعالیت‌های نهادهای مردمی، به سمتی رود که فعالیت‌هایی که شانیت تصدی‌گری را دارند از خود دور کنند، در واقع سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در ذیل این اصل مهم قانون اساسی قابل تعریف است اما برای نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌ها دشوار است و این بخش قانون که باید سالیان سال به سرعت بخشیدن به تحولات اقتصادی کشور کمک می‌کرد روی زمین مانده و معمولا در دوره‌های مختلف نوع واگذاری‌ها سلیقه‌ای و ظاهری بوده است.

سخنگوی سی‌امین دوره نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب تهران گفت: اگر این اصل قانون اساسی را در جهت تقویت بنیه‌های اقتصادی کشور ارزیابی کنیم طبیعتا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همین وظایف اندکی که ( اندک براساس تعداد) براساس اعتبارات در اختیار دارد، در مقایسه با سایر نهادهای کشور سهم اندکی حتی از نمایشگاه‌ها را دارد. 

فعالیت‌های دولت باید به سه رسالت هدایت، حمایت و نظارت معطوف شود

امیرزاده درباره تاثیر اجرای اصل 44 بر روند اجرایی بیان کرد: اما به هرصورت اثرگذاری این موضوع و ضرورت حرکت به این سمت که فعالیت ها را از بدنه دولت جدا کنیم و فعالیتهای دولت به سه رسالت مهم هدایت، حمایت و نظارت معطوف شود طبیعتا می تواند منجر به تقویت اقتصاد مقاومتی شود و سیاستهای نظارتی خود را بهتر اعمال کند.

امیرزاده در پاسخ به این سوال که دلیل تاخیر در واگذاری کامل اداره امور به بخش خصوصی را چه می‌دانید، بیان کرد: ما اگر امروز از بین نهادها و سازمان‌های مختلف، معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را جلودار می‌دانیم یعنی وضعیت ما بسیار اسفناک است چرا که در بقیه موارد چه اتفاقاتی بوده که با این اندک کار خود پیشگام هستیم.

معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در دوره جدید سرعت، به اندازه قابل اعتنایی رسیده است، عنوان کرد: از سه سال گذشته واسپاری‌ها انجام و ابتدا از نمایشگاه بین‌المللی کتاب بعنوان رخداد بزرگ فرهنگی کشور شروع شد، درواقع شاید نزدیک به 20 تا 25 درصد فعالیت‌ها در سال اول، 15 درصد در سال دوم به تشکل‌ها سپرده شد و امسال به نظرم تا سپردن این کلید به تشکل‌های نشر فاصله چندانی نداریم.

واگذاری فعالیت‌های اجرایی بصورت صفر تا صد  به تشکل‌های نشر

به گفته امیرزاده، تشکل‌های نشر امسال تشخیص دادند که در این دو کمیته از منابع و ظرفیت‌های وزارت ارشاد استفاده کنند لذا ما در کنار آنها قرار گرفتیم.

وی افزود: درحقیقت فعالیت‌های اجرایی بصورت صفر تا صد به تشکل‌های نشر واگذار شده یعنی کمیته اجرایی و رفاهی و کمیته پشتیبانی که مظهر و تجلی اجرا هستند دراختیار تشکل‌ها است اما در برخی از موارد به خواست خود نشر امروز در کنار تشکل‌های نشر قرار گرفتیم.

سخنگوی سی‌امین دوره نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب تهران اظهار داشت: احتمالا سال آینده صنف به سمتی می‌رود که خود را بهتر کند و با آشنایی ظرفیت‌های خارج وزارت ارشاد از آنها هم بهره گیرد، مهمترین رکن اجرایی نمایشگاه در اختیار صنف است یعنی معاون اجرایی نمایشگاه در اختیار صنف قرار دارد، چون از امکانات موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران استفاده می‌کنند، خیلی بهم نزدیک شده اند و نمود خارجی آن این است که وزارت ارشاد این کار را انجام می‌دهد البته تا زمانی که مجموعه سیاست‌گذار در حوزه اجرا مثل کمیسیون قراردادها کاملا در اختیار صنف نباشد، این تلقی درست است.

به گفته امیرزاده، از نظر اختیارات درحدود 80 درصد از کار، مسیر خود را طی کرده اما از لحاظ اجرا درصد کمتر است و سپردن یک یا بزرگترین فعالیت زمانی خیال دولت را راحت می‌کند که تمام مکانیسم‌های اجرایی یا بالندگی لازم در صنف ایجاد شده باشد.

وی بیان کرد: صنف با همه اتفاق‌های خوبی که می‌تواند برای دولت داشته باشد اما این دوسال در حوزه چابک‌سازی، تعدیل و کاهش هزینه‌های نمایشگاه یا کم کردن اعتبارات از سوی سیستم‌های دولتی به خود نمره خوبی نمی‌دهیم و از نظر ظاهری اینها می‌تواند موانعی باشد که آینده صنف را در پذیرش این مسئولیت دچار مشکل کند.

رفع دو دغدغه شرط رسیدن به شرایط مطلوب و آرمانی

در ادامه صحبت‌ها علیرضا بهرامی، با اشاره به سه سال تلاش برای کسب تجربه صنوف و اعتماد به انجام کار ادامه داد: این سه سال بخشی از یک پروسه است که فکر می‌کنم می‌تواند برای به نهایت رسیدن هشت تا 10سال طول بکشد، با توجه به اینکه این بینش، ایمان و اعتقاد نظری و اجرایی وجود داشته به نظرم به پروسه طی شده نمره قابل قبولی را می‌توان داد.

وی ادامه داد: نگاهی که در معاونت فرهنگی و صنف ما شکل گرفته که سعی می‌کند نگاه توامان به نسبت‌گذاری شده اقتصاد و فرهنگ باشد به نسبت در این سه سال توفیق نسبی بدست آورده و هرچند با شرایط مطلوب و آرمانی ما فاصله دارد اما فکر می‌کنم برای رسیدن به شرایط آرمانی و مطلوب باید دغدغه (در بدنه بخش دولتی مقاومت به چشم می‌خورد که باعث می‌شود آنچنان شکل‌دهی مطلوب این روندهای برون‌سپاری، واقعیت پیدا نکند و همچنین نهاد صنف ما باید هرچه سریعتر برای جامعیت و تاثیرگذاری قدرتمندانه خود فکری کند ) را برطرف کنیم.

مدیر نشر آرادمان گفت: دغدغه من این است که آیا این شرایط تداوم پیدا می‌کند یا خیر و درواقع تمام این راهی که طی کردیم تبدیل به هزینه‌ای رها شده، نشود.

وی با اشاره به سیاست‌های بنیادی و سیاست‌های بهبودی بیان کرد: واقعیت این است که در نهادسازی و مقوله بنیاد در جامعه از جمله تشکیل صنوف قدرتمند و وجاهت دادن به جایگاه‌های موثر و تاثیرگذار موفق عمل نکرده ایم، اما در سیاست‌های بهبود به نسبت عملکرد بهتری داریم.

بهرامی بیان کرد: آنچه که در این ماجرا باید بدان توجه داشت این است که ما درمورد حوزه‌ای صحبت می‌کنیم که معاون فرهنگی وزارت ارشاد در ابتدای قبول مسئولیتشان عنوان کردند که یک حوزه در شرف فروپاشی است، حوزه در شرف فروپاشی مخصوصا از جنبه اقتصادی و مالی معمولا با یارانه‌ها حفظ می‌شود و موجودیت خود را می‌تواند تداوم دهد، اصل صرفا برون سپاری نیست و اصل موفقیت در برون سپاری است.

هدف قانونگذار از برون‌سپاری، کاهش هزینه‌ها  کوچک‌سازی ساختار است

امیرزاده درمورد بررسی مزیت های خصوصی سازی، الزامات و نیازهای آن بیان کرد: هدف قانونگذار از این که دولت فعالیت های تصدی گرایانه خود را به مردم بسپارد چند هدف روشن است که از جمله انها می توان کوچک سازی ساختار، کاهش هزینه های خود، جدی گرفتن بحث های نهاد سازی مردمی و رسیدن به ظرفیتهای قابل اعتنای قابل اتکا را نام برد.

وی با بیان اینکه خیلی از مفاد قانون اساسی روی زمین مانده است، ادامه داد: چون هرکسی علاقه به پرنگ کردن فصولی از قانون را دارد که منافعی را برای خود، سازمان یا گروهش دارد.

معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: حال در کشور نهاد صنفی فراگیر نداریم یک اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است که تنها در یک محدوده ای از شهر می تواند اعمال قانون کند.

لزوم تشکیل یک نهاد صنفی فراگیر در جامعه

به گفته امیرزاده، یک نهاد صنفی فراگیر که بتواند همه حلقه‌های نشر را به هم پیوند دهد و مرجعیت آن را قبول داشته باشند مطالبه‌گر است.

امیرزاده با اشاره به هزینه 13 میلیارد تومانی وزارت ارشاد برای نمایشگاه کتاب اظهار داشت: وزارت ارشاد برای کاهش هزینه‌ها واگذاری می‌کند، امسال حتی نهاد درآمد نمایشگاه هم در اختیار صنف قرار گرفت و در این زمینه‌ها صنف می‌تواند با مجموعه‌های خودش این توانمندی را ایجاد کند ولی مهمتر از همه ساختار است.

به گفته وی، در حالت خوش بینانه حدود 5 هزار ناشر فعال در کشور داریم ادامه داد: اگر بپذیریم که حسن برون سپاری در متعادل بودن تراز مالی کشور و هر روز کمتر از دیروز متکی به درامدهای نفتی باشیم و بتوانیم تولید محتوا را به سمتی پیش ببریم که فاصله اولویت‌های فرهنگی سیاست‌گذاران با بطن جامعه کاهش پیدا کند پس باید دغدغه ما این باشد که نحوه اجرای این سیاست گذاری‌ها به شکل مطلوب انجام شود.

در پایان برنامه هرکدام از حاضران به بیان جمع‌بندی مطالب پرداختند و خواستار صحبت‌ها و بررسی‌های بیشتر برای رفع موضوعات فوق شدند.