در برنامه «ایرانشناسی در ایران امروز» استوديو خانه كتاب به تعریف ایرانشناسی و همکاری نهادهای تحقیقاتی و خارجی برای انجام ایرانشناسی واقعی پرداخته شد.
به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، گفت‌وگو اختصاصی خانه کتاب با عنوان « ایرانشناسی در ایران امروز» با حضور ناصر تکمیل همایون، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران و ایران شناسی، روز چهار‌شنبه بیستم ارديبهشت‌ماه برگزار شد.
ناصر تکمیل همایون با اشاره به تعریف ایرانشناسی گفت: ایرانشناسی واژه‌ای است که از اواخر قرن نوزدهم و نیمه قرن بیستم با عنوان Iranology درست شد که واژه درستی نبود.
وی با بیان اینکه واژه مطالعات ایرانی واژه درست‌تری است (از واژه ایرانشناسی به علت رواج آن استفاده می‌کند) ادامه داد: ایرانشناسی یعنی شناخت تاریخ، فرهنگ جامعه ایران و تحولاتی که در ایران از آغاز تا به حال تحقق پیدا کرده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه تا کشورها ایرانشناسی نکنند نمی‌توانند خود را بشناسند، عنوان کرد: گاهی مطالعات ایران عمیقا و دقیقا مربوط به ایران، فرهنگ و تاریخ آن به طور کامل است، مثل مطالعات در ایران، افغانستان، تاجیکستان و غیره؛ و گاهی مطالعات اثراتی است که در فرهنگ و تاریخ برخی کشورها گذاشته است. مثل قرقیزستان، قزاستان، شمال هند، ارمنستان، گرجستان و عراق.
وی همچنین بخشی از سخنان خود را به تحقیقاتش که در یونسکو انجام داده است، اختصاص داد.
تکمیل همایون ضمن ذکر مثال‌هایی از تحقیقات غربی در ایران، با تاکید بر اینکه در ایرانشناسی عواملی مثل صیهونیسم و سازمان سیا و غیره را باید کنار گذاشت و نباید مفتون کارشناسان غرب یا خود بود، گفت: مسلما کسانی که این تحقیقات را آغاز کردند درک درستی از فرهنگ ایرانی یا شرق‌شناسی نداشتند، از طرف دیگر گاهی کار کارشناسان غربی همراه با کار سیاسی بوده است. در حال حاضر ایران‌شناسان و شرق‌شناسان کمتر غرض‌ورزی دارند.
وی بر تلفیق مطالعات ایرانی در داخل و مطالعات ایرانی در خارج از کشور تاکید کرد و توضیح داد: نگاه افراد مختلف (کسانی که در ایران و خارج از آن زندگی می‌کنند) از ایران تفاوت دارد بنابراین اگر نهادهای تحقیقاتی ایرانی و خارجی همکاری کند ایرانشناسی واقعی انجام می‌گیرد.
تکمیل همایون با اشاره بر انقطاع ایجاد شده در بین کارشناسان در سال‌های پس از انقلاب گفت که در چند سال اخیر نزدیکی و ارتباط بیشتری بین کارشناسان داخلی و خارجی ایجاد شده است و باید زمان بیشتری بگذرد تا ما به کمال برسیم.
این پژوهشگر در خصوص روش مطالعه و پژوهش در ایران، با اشاره بر تشبع موضوعات و علوم برای مطالعه افزود: این رشته رشته کردن موضوعات برای مطالعه کار درستی است ولی نیاز به زیرساخت عام هم دارد.
تمام کشورهای مهم جهان یک مرکز ایرانشناسی یا شرق‌شناسی دارند
تکمیل همایون با بیان مثال‌هایی از کتاب‌های نوشته شده توسط پژوهنده‌ها و نویسندگان غربی تاکید کرد که حرف‌های دانشمندان غربی کاملا درست نیست و گاهی سعی در کمتر کردن اهمیت تاریخ ایران داشته اند یا بر مبنای ایدئولوژی صحبت کرده اند.
این ایران‌شناس در معرفی مراکز مهم ایرانشناسی در جهان گفت: تمام کشورهای مهم جهان یک مرکز ایرانشناسی یا شرق‌شناسی دارند و چند کشوری که در قرن نوزدهم قصد استعماری داشتند مانند انگلستان، فرانسه، روسیه منهای مارکسیسم‌های آن، بسیار مهم هستند.
وی با ابراز تاسف از اینکه بسیاری از مدارک و نوشته‌ها هنوز ترجمه یا تالیف نشده است گفت: در اوایل انقلاب زمانی که قصد تحویل گرفتن کتابخانه ملی را داشته در این کتابخانه مار و حتی آبگرفتی وجود داشته و همچنین در کتابخانه نیاوران اسناد و مدارک بازار تهران انبار شده بود.
به گفته وی آمریکا نیز بیش از هزار و 500 نسخه خطی را به این کشور منتقل کرد و راه ایرانشناسی قدم گذاشته است.
تکمیل همایون بر حمایت ایران برای افزایش و پیشرفت مطالعات ایرانی مثل حمایت مالی، تبادل دانشجو و غیره تاکید کرد و افزود: وزارت ارشاد و سازمان ارتباطات اسلامی باید بودجه ای را برای ارسال کتاب و استاد به کشورهای دیگر تخصیص دهند. ما کتاب‌های 120 صفحه‌ای راجع به اینکه «از ایران چه می‌دانم» منتشر کرده ایم که در حال حاضر به 150 عنوان رسیده است.
وی بیان کرد: قبلا در زمان اشعری آن را به کتابخانه ملی دادم تا آن را برای کتابخانه‌های کشورهای دیگر ارسال کنند ولی نه آن زمان و نه بعد از آن این کار انجام نشد. کتاب‌هایی که احیانا که از طرف ایران ارسال می‌شود کتاب‌های مذهبی یا کتاب‌های غیرمرتبط فرهنگی است.
تکمیل همایون در پایان سخنان خود در خصوص آینده ایرانشناسی گفت: جوان‌های ما مقدار زیادی نسبت به ایران به ویژه ایران باستان تمایل پیدا کرده اند. ایرانی هم به تمام ارزش‌های ایرانی و هم به تمام ارزش‌های مذهبی به یک اندازه وابسته است.
عکاس:ونداد ذوقی
