در نشست «مبانی نظری و فقهی مالکیت فکری»، مدیرانتشارات مجد مجادله بر سر مالکیت یا حق بودن کتاب را ناشی از سنتی بودن قوانین حقوقی بیان کرد.
به گزارش رویداد فرهنگی، نشست «مبانی نظری و فقهی مالکیت فکری» همزمان با هفتمین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سرای اهل قلم دانشگاهی برگزار شد.
در این برنامه سیدعباس حسینی‌نیک مدیرانتشارات مجد و استاد حقوق با بیان اینکه حقوق مالکیت فکری دوشاخه مهم دارد که شاخه اول آن حقوق مالکیت صنعتی و شاخه دیگر حقوق مالکیت ادبی و هنر نام می‌گیرد، عنوان بحث خود را در این نشست مربوط به حقوق مالکیت ادبی و هنری بیان کرد.
حسینی نیک بحث خود را در سه قسمت مختلف کلیات مالکیت فکری، ماهیت و مبانی نظری و فقهی ارائه کرد و با اشاره به تشریح حقوق مادی و معنوی اظهار داشت: حقوق مادی در حوزه مالکیت فکری همان حقوق نشر و توزیع کتاب است که از آن به عنوان حقوق مالی یا حقوق اقتصادی هم یاد میشود. درواقع حق مالکیت فکری، حقوقی است که شخص پدید آورنده از ناحیه پدیدآمدن اثر خود از منافع مادی بهره‌مند خواهد شد.
وی ادامه داد: حقوق معنوی آن است که شخصیت پدیدآورنده در اثر متجلی خواهد شد یعنی وقتی فردی اثری را خلق می‌کند شخصیت او داخل آن اثر وجود دارد.
وی با تشریح دیدگاه‌های حقوق مادی و حقوق معنوی کتاب گفت: نویسنده حق مالکیت کتاب را دارد و در بیشتر دیدگاه‌ها، نگارش یک کتاب برای نویسنده مالکیت ایجاد نمی‌کند.
حسینی‌نیک ادامه داد: درواقع در بسیاری از دیدگاه‌ها برای چنین مواردی «حق» در نظر گرفته میشود و در برخی دیدگاه‌ها «امتیاز» که حق و امتیاز به ترتیب درجاتی از مالکیت ضعیف‌تر هستند.
می‌‌توان کتاب را مال دانست.
حسینی‌نیک دو اشکال اساسی منتقدان دیدگاه مالکیت مولف را «غیرقابل انتقال» و «موقتی بودن مالکیت کتاب» دانست و بیان کرد: براساس ماده ۳۰ قانون مدنی، مالکیت را می‌‌توان محدود کرد، بنابراین می‌‌توان کتاب را مال دانست.
وی مجادله بر سر مالکیت یا حق بودن کتاب را ناشی از سنتی بودن قوانین حقوقی دانست و عنوان کرد: در زمان‌های دور و زمانی که فقه اسلامی تدوین شد، آفرینش هنری وجود نداشت؛ از این رو بحث مالکیت این آفرینش‌ها مورد مجادله فقها است.
این استاد رشته حقوق، با اشاره به تعریف امام خمینی (ره) («اعتبار عقلایی است که یکی از احکام مالکیت قدرت بر تغییر و تحول آن است») در این باره اظهار داشت: اگرچه امام مالکیت اثر هنری را قبول نداشت اما در این تعریف مالکیت اثر هنری می‌‌گنجد.
وی حق «تمامیت» و حق «سرپرستی» را از حقوق معنوی پدیدآورنده کتاب عنوان کرد و گفت: این حقوق ناظر بر حفظ امانت کتاب از سوی ناشر است، در حال حاضر فقها در مورد حقوق معنوی نویسنده کتاب اجماع دارند، اما حقوق مادی نویسنده و اینکه آیا این حق از نوع «مالکیت»، «حق» یا «امتیاز» است، همچنان محل مجادله حقوقدانان و فقهای گوناگون است.
عکاس: ونداد ذوقی
