به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، گروه ادبیات کهن شورای کتاب کودک نتایج بررسی آثار منتشر شده در حوزه کودکان و نوجوانان را یکشنبه پنجم شهریورماه درکتابخانه تحقیقاتی این شورا ارائه کرد.

زهرا کریمخانی هماهنگ کننده گروه ادبیات کهن در ابتدای این برنامه بیان کرد: گروه 23 نفره ادبیات کهن طی 28 جلسه روزهای دوشنبه از ساعت 14 تا 16 متون کهن را بررسی کردند و گزارش نهایی توسط فرخنده کوکبی، پروین نسرین‌پی، نمازی و مقدم انجام شد.

وی برآیند کار گروه ادبیات کهن در سال 95 و 96 را شامل معرفی بهترین کتاب‌های ادبیات کهن و تشویق پدیدآورندگان، تهیه فهرست توصیفی تحلیلی، گزارش وضع نشر در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان دانست و با اشاره به فعالیت‌های افزون بر کار بررسی سال 95 و96 گفت: آموزش بررسی کتاب به اعضای گروه از سوی جمالی، حافظ خوانی، شرکت در جلسات تدریس و خواندن متون کهن مثل خسرو شیرین و گلستان در حسینیه ارشاد، شرکت در جلسات نقد کتاب، شرکت در جلسات نمایش فیلم مستند در حسینیه ارشاد و غیره از برنامه‌های اجرا شده به جز بررسی کتاب‌ها در یکسال اخیر بوده است.

مجموعه نوشتن، بسیار رایج شده است

کوکبی در ادامه بیان کرد: امسال گروه متون کهن 94 کتاب را دریافت کرد که تعدادی به دلیل آموزشی بودن و تعدادی چون مربوط به سال‌های گذشته بودند از لیست کتاب‌های ما کنار گذاشته شدند لذا در مجموع 53 کتاب را بررسی کردیم که از این تعداد 2 جلد در کنار فهرست قرار گرفت.

وی ادامه داد: معمولا روش‌های کار گروه کهن بازنویسی ساده و خلاق، گردآوری، گزیده‌نویسی و غیره است که البته امسال مطلقا گزیده‌نویسی نداشتیم و بیشترین روش‌هایی که نویسندگان استفاده کردند بازنویسی خلاق، بازآفرینی و بازنویسی ساده بود.

کوکبی با اشاره به منابع مورد استفاده در بررسی سالانه اظهار داشت: بیشترین منابع ما امسال از نوع منابع مکتوب و تعدادی هم قصه‌ها و افسانه‌های عامیانه بود، همچنین بیشتر نویسندگان ما از کسانی بودند که برای نخستین بار آثار آنها به دست ما رسیده و تعدادی هم نویسندگان پیشکسوت ما بودند.

وی با بیان اینکه امسال 9 مجموعه و پنج تک‌جلدی برای بررسی داشتند، عنوان کرد: این سال‌ها مجموعه نوشتن بسیار رایج شده است و ما نمی‌دانیم که این کار درست است یا نه، درواقع اگر به شکل کتابسازی یا به ویژه از یک نویسنده باشد (مشکلی که در جلد اول باشد تا آخرین جلد آن مشکل وجود خواهد داشت)، آفت است ولی اگر شکل صحیح و با دقت آن استفاده شود می‌تواند مجموعه‌سازی، کاری خوب باشد.

«رابعه و بکتاش» کتابی در کنار فهرست

کوکبی درباره بررسی مجموعه 10 جلدی «عشق‌های فراموش شده» به عنوان اولین مجموعه بررسی شده، گفت: این مجموعه توسط 10 نویسنده نوشته شده به همین دلیل کیفیت کارها برحسب توانایی نویسندگان متفاوت بود و در بررسی‌ها توانست چهار ستاره اخذ کند. کتاب «عشق‌های فراموش شده» عمدتا از سه روش بازآفرینی، بازنویسی و بازنویسی خلاق برای آن استفاده شده و بیشتری منابع مورد استفاده آنها منابع مکتوب بود.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسید که این 10 نویسنده چندان مخاطب کودک و نوجوان را نمی‌شناختند و این یک نقطه ضعف برای اثر است، یکی از جلدهای این مجموعه به نام «رابعه و بکتاش» در کنار فهرست جای گرفت درواقع کتاب‌های کنار فهرست کتاب‌هایی هستند که در عین بد نبودن برای خروج از فهرست، به دلایلی نمی‌توانند در فهرست جای گیرند.

به گفته وی، کتاب «رابعه و بکتاش» بسیار زیبا نوشته شده و قلم نویسنده بسیار توانا است که پیدایش عشق را در رابعه به خوبی شرح می‌دهد.

بیشترین تعداد آثار بررسی شده از آن محمدرضا یوسفی

کوکبی با اشاره به دو مجموعه از محمدرضا یوسفی به نام‌های «داستان‌های شاهنامه» و «رمان‌های شاهنامه» اظهار داشت: کتاب‌های یوسفی جزء گریزناپذیر گروه متون کهن در چند سال اخیر است، این کتاب‌ها شامل 13 جلد به طور کلی بیشترین تعدادی بود که از یک نویسنده امسال داشتیم. یوسفی از سه روش بازآفرینی، بانویسی خلاق و بازنویسی ساده استفاده کرده است.

وی همچنین آثار دیگر بررسی شده گروه کهن را مجموعه هفت جلدی از «هزار و یک شب» (به روش بازنویسی ساده)، مجموعه «افسانه‌های ایرانی برای کودکان» و مجموعه « سه دختر» از محمدرضا شمس، مجموعه «قصه‌های قدیم» از محمد میرکیانی، دو جلد از مجموعه «گنجینه ادبیات کهن فارسی» و غیره نام برد و درباره نقاط مثبت و منفی هرکدام در بررسی‌ها توضیح داد.

تصویرگران در این دوره چندان تخیل و خلاقیت در کار نداشتند

پروین نسرین‌پی در ادامه برنامه درباره وضعیت تصویرگران در دوره فعلی اظهار داشت: از 51 عنوان بررسی شده در این دوره 17 جلد تصویری نداشت و از بین تصویرگران 7 تصویرگر قبل از این در ادبیات کهن فعالیت داشتند و بقیه تصویرگران با آثار کم‌وبیش خوب همکاری کردند.

وی بیان کرد: تصویرگری در حوزه کهن علاوه بر تخصص به آشنایی با ادبیات کهن، تاریخ و فرهنگ ایران احتیاج دارد، از طرف دیگر تصویرگری انواع ادبیات کهن مثل حکایات پندآموز، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و متن‌های حماسی و تاریخی با یکدیگر تفاوت دارند که هرکدام روش خاصی را دنبال می‌کنند.

به گفته نسرین‌پی، تصویرگران در این دوره چندان تخیل و خلاقیت در کار نداشتند و مجموع تصاویر کتاب‌ها معمولی و فاقد زیبایی بودند و فقط می‌توان به تصاویر مجموعه داستان‌های شاهنامه از نشر خانه ادبیات اشاره کرد که بسیار زیبا، جذاب و تخیل برانگیز بودند.

وی تعداد ناشران این دوره را 11 ناشر ( پنج ناشر جدید و مابقی قدیمی) عنوان کرد و گفت: از بین ناشران حرفه‌ای و قدیمی، خانه ادبیات با 13 عنوان پرکارترین و از بین ناشران جدید هوپا و مانوش پرکارترین ناشران این دوره شناخته شدند نکته مثبت درباره ناشران این دوره داشتن ویراستار توسط تعداد زیادی از آنها (هشت ناشر دارای ویراستار) بود.

صرف حضور ویراستار دلیل روبه‌رویی با متنی بدون اشکال نیست

نسرین‌پی با اشاره به تاثیر حضور ویراستار در تولید کتاب ادامه داد: حضور ویراستار در نشر از ویژگی‌های مثبت کتاب است اما تخصص نداشتن و سهل انگاری برخی از ویراستاران مسئله‌ساز است چون ذکر نام ویراستار در کتاب به مخاطب اطمینان می‌دهد که با متنی درست و قابل اعتماد روبه‌رو می‌شود و اشتباهات این حوزه تاثیر مخربی را برجای می‌گذارد، یعنی صرف حضور ویراستار دلیل روبه‌رویی با متنی بدون اشکال نیست.

وی اظهار داشت: در هر گروه سنی درک مخاطب به عوامل مختلفی مثل خانواده، اجتماع و توانایی فردی بستگی دارد، برای دو گروه سنی «الف» و «ه» یعنی خردسالان و نوجوانان کتاب‌های کمتری منتشر شده و هرقدر گروه سنی کمتر باشد کار از جهت درک دنیای آنها، برقراری ارتباط حسی و تصویرگری مشکل‌تر است.

نسرین‌پی با اشاره به نتایج بررسی آثار امسال عنوان کرد: کتاب‌های 3ستاره با کمترین اشکال، بیشترین تعداد را داشتند اما متاسفانه مجموع کتاب‌ها سه و چهار ستاره خیلی کمتر از مجموع کتاب‌های ضعیف و خارج از فهرست بوده است.

نه تنها کتاب برگزیده بلکه حتی یک کتاب 4ستاره خوب هم نداشتیم

سمیرا صیاد در قسمت آسیب‌شناسی آثار بیان کرد: تعداد بررسی آثار در سال‌های مختلف از جانب ما متفاوت بوده و اینکه امسال حدود 51 کتاب را بررسی کردیم به این معنا نیست که حجم کتاب‌های تولید شده در این زمینه کم شده است، ما مجموعه‌هایی داشتیم که در حیطه کار گروه بوده اما به دلیل برخی ویژگی‌های فنی و کمک آموزشی بودنشان، آنها کنار گذاشته شدند و با احتساب آنها حدود 95 جلد کتاب برای بررسی داشتیم.

وی ادامه داد: ما امسال کتاب برگزیده یا حتی یک کتاب 4 ستاره و خوب و درواقع کتابی که بتوانیم آن را معرفی و محکم از آن دفاع کنیم، نداشتیم.

صیاد با اشاره به ایراد وارد به برخی از آثار این دوره عنوان کرد: نشناختن مخاطب، انتخاب‌های ضعیف در موضوعات، پرداخت‌ها و زبان نامناسب از جمله برخی مشکلات آثار بوده است.

در پایان مراسم حاضران سوالات خود را از سخنران و اعضای گروه متون کهن پرسیدند.

صیاد در پاسخ به سوال شهرام اقبال‌زاده درباره جدا مطرح شدن ساختارشناسی و زیباشناسی گفت: در گروه خود کتاب‌ها را براساس چند دیدگاه اصلی بررسی می‌کنیم که یکی از آنها مخاطب‌شناسی است، وقتی درباره ساختار صحبت می‌کنیم اولین ویژگی این است که در گروه ادبیات کهن اثر به شکل بازنویسی ساده یا خلاق یا بازآفرینی و غیره باشد اما آنچه به عنوان زیبایی‌شناسی مطرح می‌کنیم مشخصا از نظر ساختار ادبی است یعنی آرایه‌های ادبی از نظر زبانی، توصیف، فضاسازی کار چقدر موفق بوده است.

وی ادامه داد: در گروه ما به محتوا بسیار اهمیت داده می‌شود، در هنگام صحبت از بازنویسی هم اصل اول در آن حفظ امانت است.