به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نشست نقد و بررسی كتاب «شرح مثنوی معنوی؛ با نگاهی تطبيقی به مبانی عرفان نظری» دوشنبه 20 شهريورماه با حضور غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران، غلامرضا انصاری و ناهيد عبقری در سرای اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.

حداد عادل در این برنامه ابتدا اندکی درباره نحوه آشنایی خود با ناهید عبقری و پی بردن به علاقه او برای مثنوی‌پژوهی توضیح داد و با اشاره به اهميت و ضرورت مولوی‌پژوهی و مثنوی‌پژوهشی در روزگار كنونی گفت: همه دنيا احساس می‌كنند به رغم پيشرفت‌های علمی، صنعتی و بحث‌های فلسفی پيچيده، زندگی بشر روی زمين آسوده‌تر نشده است. بعد دو جنگ جهانی، هيچگاه جهان خالی از جنگ نداشتيم این امر گواه از ایراد داشتن یک جای کار است.

وی با بیان اینکه در چنين فضايی حرف مولانا شنيدنی است، ادامه داد: همه حرف مولانا در آثارش اين است كه به من و شما متذكر شود كه هستی در همين ظاهر محسوس مادی و طبيعی محدود نيست بلكه اين ظاهر يک صورتی معنادار دارد.

مولانا در عالم عرفان كار حماسی كرده است

حداد عادل اظهار داشت: مولانا ضمن تفحص و گردآوری صدها قصه و داستان از سنت پيشينيان، آنها را با دخل و تصرف‌های مناسب به شعر تبديل كرد، با جاذبه اين قصه‌ها، توده‌های مردم را پای حرف خودش كشاند و بعد از میان آن قصه‌ها حقيقت را پيدا و عروج و تعالی پيدا كرد، قصه را زمين گذاشت و حقيقت را به دست گرفت.

وی ادامه داد: مولانا در عالم عرفان كار حماسی كرده و از نظر زحمات قابل مقايسه با فردوسی در عالم عرفان است، لذا هميشه بعد از تاليف مثنوی اين كتاب مورد توجه همگان قرار گرفت و در طول بيش از هفتصد سالی كه از تاليف آن گذشته، شرح‌های متعددی بر آن نوشته شده است.

عادل با بيان اينكه تا سال 1380، حدود 219 شرح برای مثنوی نوشته شده است، گفت: اقبال به مثنوی باعث شده این آمار در چندسال اخیر به 250 شرح برسد. شرح‌های نوشته شده بر مثنوی در هند شايد بيشتر از شرح‌های نوشته شده در ايران است. در دوره ما مثنوی‌پژوهانی همچون سيدجعفر شهيدی، زرين‌كوب، همايی، علامه جعفری و غیره درباره مثنوی كار كردند.

وی به ويژگی‌های كتاب اشاره و بیان کرد: این کتاب نثر فارسی درست، بی‌عيب و پركششی دارد كه امری مغتنم است. ايشان از حشو و زوايد پرهيز كردند و بعضی از دراز نفسی‌هايی كه در آثار ديگران ديده می‌شود در اين شش جلد قابل مشاهده نيست. مطب را شسته رفته، مفيد و خلاصه به دست دادند و انضباط علمی را رعايت كردند.

این شرح بر غنای مثنوی‌پژوهی در زبان فارسی افزوده است

حداد عادل بهترين حس كتاب «شرح مثنوی معنوی» را بيان كردن معنی ابيات به زبان فارسی امروزی دانست و تصریح کرد: اين كار برای كسی كه در فهم زبان مولانا مشكل دارد سودمند است، درواقع اين شرح از شرح‌های مفيدی است كه بر غنای مثنوی‌پژوهی در زبان فارسی افزوده است.

وی با اشاره به ارزش کار نویسنده گفت: همت ايشان برخواسته از عشق است. بعضی از ابيات دشوار مثنوی را شارحان ديگر نتوانستند به روشنی بيان كنند اما نويسنده يک معنای قابل فهم به دست داد كه خواننده را راضی و خشنود می‌كند.

كتاب «شرح مثنوی معنوی» حاصل 30 سال مطالعه و پژوهش

در ادامه ناهيد عبقری نويسنده كتاب گفت: اين پژوهش که در ابتدا 6 هزار صفحه بوده و بنا به دلايل متعدد به حدود چهار هزار صفحه تقليل داده شد، حاصل 30 سال مطالعه و پژوهش است. در اين كتاب سعی كردم مطالب و مفاهيم را برای خوانندگان قابل درک و فهم بیان كنم.

به گفته وی، تمام واژه‌هايی كه در مثنوی مهجور هستند و امروز كاربردی ندارند به همراه تمام معنای آنها در پانوشت آمده است.

وی این کتاب را پلی بين عرفان نظری و عملی دانست و ادامه داد: مولانا برای تبيين مبانی دينی به خصوص معجزات انبيا به اين امر اشاره می‌كند كه انسان‌هايی كه به تهذيب درون رسيده‌اند، اموری برايشان قابل درک است. انسان معاصر عقل‌گرا شده است، در اين كتاب تمام ابيات را شرح داديم و توضيحات عرفان نظری را به پانوشت منتقل كرديم.

سرانه مطالعه در ایران 13 دقیقه است

غلامرضا انصاری به معضل كتاب نخوانی در جامعه اشاره كرد و گفت: توسعه ادبيات بعد از جنگ جهانی به صورت جدی مورد عنايت و توجه برنامه ريزان فرهنگی، اجتماعی، سياسی و اقتصادی جهان قرار گرفته است. با نگاه به جوامعی كه توانسته‌اند توسعه را به صورت تمام عيار در جامعه خودشان محقق كنند متوجه می‌شويم كه توجه به فرهنگ و مسائل اجتماعی با يک نگاه عميق علمی از واجبات و ملزومات اساسی رسيدن به توسعه سياسی و اقتصادی است.

وی با بیان اینکه در ايران همزمان با ژاپن در عصر اميركبير بحث توجه به توسعه آغاز شد، ادامه داد: در سال های اخير نزديک به 70 سال از عمر كشور در خصوص برنامه‌ريزی در ساختار فرهنگی، سياسی، اجتماعی و اقتصادی می‌گذرد ولی هنوز نتوانستيم به حداقل‌های توسعه برسيم.

انصاری اظهار داشت: سرانه مطالعه در هند 112 دقيقه، چين 74 دقيقه، آمريكا 65 دقيقه و ايران 13 دقيقه است. رتبه بندی گاردين در مورد باسوادترين كشورها نشان می‌دهد كه فنلاند رتبه اول، نروژ رتبه دوم و هلند رتبه دهم را دارد.

تا عطش مطالعه نباشد توجه به كتاب و كتابخوانی در حداقل است

انصاری بیان کرد: سرانه مطالعه در ایران بين دو تا 72 دقيقه گزارش شده است. با نگاه دقيق بايد آسيب‌شناسی كنيم كه چه عواملی باعث كاهش توجه به مطالعه بوده است. كتاب نمی‌خوانيم چون نيازی به كتاب خواندن احساس نمی‌كنيم، تا عطش و فعل خواستن به وجود نيايد قطعا توجه به كتاب و كتابخوانی در حداقل است.

وی با بيان اينكه كتاب «شرح مثنوی معنوی» در طول 30 سال انجام شده است، عنوان کرد: اين كتاب در مقايسه با متون معاصر؛ محتوای روان‌تری دارد و عرفان نظری و عملی را با توضيح‌های شفاف و ساده‌ای بيان كرده تا برای كسانی كه كمتر با حوزه عرفان سروكار دارند قابل فهم باشد.