به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، جلسه دوم گفت‌و‌گو با سعید اقبال‌کتابچی مدیر انتشارات اقبال به عنوان هفدهمین نشست از سلسله نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» شنبه 21 مردادماه در سرای اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.

سعید اقبال‌کتابچی در این نشست با بیان اینکه خانواده ما فکر می‌کرد ساختار اساسی و فرهنگی یک ملت با چاپ کتاب‌های اساسی و اصولی درست می‌شود، گفت: ما کتاب را براساس نقش آن در ارتقا دانش و مشهور بودن مولف یا مترجم ان گزینش می‌کنیم.

وی ادامه داد: انتشارات ما از دیرباز به چاپ کتاب‌های کاظم‌زاده ایرانشهر اهتمام داشته و چندی پیش نیز برخی از کتاب‌هایش مانند «اصول اساسی فن تربیت» و «اصول اساسی فن روانشناسی» را تجدیدچاپ کرد، اگرچه امروز علاقه‌مندان خاصی به کتاب‌های وی توجه دارند و كتابخوان‌های قديمی و محققان به دنبال اين نوع از كتاب‌ها هستند.

وی ادامه داد: در چاپ کتاب، سیاست انتشارات اقبال به این شکل بوده که به نشر کتاب‌های مرجع و پایه مانند کتاب‌های تاریخی، ادبیات و دینی اهتمام ویژه‌ای داشته و دلیل انتخاب این شیوه، چاپ کتاب‌هایی است که به افزایش دانش و فرهنگ جامعه کمک کند.

نشر اقبال درحال آماده‌سازی 10 جلد کتاب است

اقبال‌کتابچی درباره سه بار تغییر نام انتشارات اقبال بیان کرد: ابتدا نام کتابخانه اقبال انتخاب شد، زیرا آن‌زمان چاپ کتاب چندان انگیزه مادی نداشت و بیشتر افرادی که به این حوزه وارد می‌شدند که علاقه شخصی آنها باعث کار در حوزه کتاب و افزایش فرهنگ جامعه بود. اما در دهه 40 و 50 کتاب دچار تحول اقتصادی و چاپخانه‌ها به وسایل و ابزار پیشرفته مجهز شد و انتشارات ما از چاپخانه، انتشارات و کتابفروشی برخوردار بود، پس نام کتابخانه برداشته شد و به سازمان انتشارات اقبال تغییرنام پیدا کرد.

وی ادامه داد: سپس به ویژه پس از انقلاب که بازار کتاب دچار رکود شد و دیگر ما از آن مجموعه منظم برخوردار نبودیم، به انتشارات اقبال تبدیل شدیم.

این ناشر با اشاره به تغییرات در نشان انتشارات و حذف نام لاتین اقبال از آن عنوان کرد: در یک دوره (سال‌های 1360 تا 1365) فشار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حذف عنوان لاتین از نشان کتابفروشی‌ها باعث شد، نام لاتین اقبال از نشان انتشارات حذف شود. اگرچه به دلیل ارتباطات و تبادل کتاب با خارج از کشور وجود نام لاتین در نشان کتابفروشی می‌توانست برای ایران‌شناسان خارج از ایران جلب‌ توجه بیشتری کند.

وی عنوان کرد: تقریبا دو هزار عنوان کتاب چاپ کردیم اما براساس آمار خانه کتاب که در سال گذشته مطرح شد، به نام انتشارات اقبال تقریبا 1500 عنوان کتاب ثبت شده است. بعد از خانه مسکونی، اتحادیه ناشران، موسسه خانه کتاب به عنوان سومین خانه ناشران به شمار می‌آید و ما در این موسسه می‌توانیم گلایه‌ها و دردهایمان را در حوزه نشر بیان کنیم و در دوره جدید کارهای خوبی صورت گرفته است. حال حاضر در حال آماده سازی و انتشار حدود 10 جلد كتاب هستيم.

وی با تاكيد بر اينكه قداست كتاب را نبايد با كالاهای ديگری مقايسه كرد، گفت: كتاب در حال حاضر برای طبقه كتابخوان گران است. حذف يارانه كاغذ موجب گرانی كتاب و كاهش شمارگان كتاب شد و نتوانست سرانه مطالعه را افزايش دهد. اگرچه وضعيت اقتصادی كشور در سال‌های 90 و 92 نيز به وسيله بعضی تصميم‌گيری‌ها موجب اثرات سوئی در اقتصاد كشور شد.

ارزش كتاب را درک نكرده‌ايم

اقبال ادامه داد: مطالعه در ايران كم است و ما ارزش كتاب را درک نكرده‌ايم. توسعه كتاب و كتابخوانی بايد در آموزش‌وپرورش برنامه‌ريزی شود. ما در گذشته، در مدرسه درس‌هایی جنبی داشتيم و به نظرم بايد در مدارس زنگ مطالعه يا حتی مطالعه آزاد زير نظر معلمان و كارشناسان برگزار كنند تا ارتباط دانش آموزان با كتاب برقرار شود.

وی به فعاليت اتحاديه ناشران و كتابفروشان اشاره كرد و گفت: اين اتحاديه از قديمی‌ترين اتحاديه‌های كشور است. از سال 1337 كه خيلی از صنوف اتحاديه نداشتند كتابفروشی‌ها اتحاديه داشتند و به دنبال منافع صنف بودند. اين اتحاديه در رفع مشكلات موفق بود و در انسجام نقش مهمی داشت، يكي از امتيازات اتحاديه اين بود كه همه كتابفروشی‌ها بايد عضو آن می‌شدند.

اقبال‌کتابچی گفت: در بعضی از دوره‌ها ماليات می‌داديم و زير فشار پرداخت ماليات بوديم. اما در دوره خاتمی با اكثر ناشران مدارا می‌شد تا اينكه در دولت نهم و دهم وضع تغيير كرد و در دولت يازدهم اوضاع روان‌تر شد.

وی اظهار داشت: وقتی كتابی از انتشارات اقبال را در جايی می‌بينم بسيار خوشحال می‌شوم و افتخار می‌كنم. در خارج از كشور هم بعضی از كتاب‌های خودمان را می‌بينم. اگر كتاب‌های ما در انبار بماند بسيار غم‌انگيز و ناراحت كننده است، با اين اوصاف تاكنون كتابی را خمير نكرديم.

وجود فضای مجازی به نشر صدمه می‌زند

مدیر نشر اقبال با اشاره به اینکه اگر خريد كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به كمک ناشران خصوصی منجر شود و سليقه و تبعيض در كار نباشد، بيان كرد: این حرکت می‌تواند مفيد تلقی شود و گره‌ای از كار ناشران بگشايد، اما بايد گفت كه چنين خريد كتابی با كار كارشناسی باشد.

وی با اشاره به  آينده نشر كاغذی گفت: با توجه به اينكه كتابخواني در جامعه ما ضعيف است، وجود فضای مجازی به نشر صدمه می‌زند، بنابراين آينده نشركاغذی ضعيف و كم رنگ است. در حال حاضر بعيد است كه نسل ششمی باشد كه كار انتشارات اقبال را ادامه دهد.

اقبال عنوان کرد: وضعيت ما در نشر كتاب به شكلی است كه به زور می‌تواند تكافوی خرج انتشارات باشد و تنها از راه فروش كتاب می‌توان يک درآمد متعارفی داشت. با همه مشكلاتی كه در حوزه نشر وجود دارد باز هم اگر به عقب برگردم كار نشر را ادامه خواهم داد.

وی با بیان اینکه ضمن داشتن علاقه و عشق می‌توان در کار نشر موفق بود، از انتشارات زوار، طهوری، گنج دانش به عنوان ناشران خوب نام برد و یادآور شد: قبل از انقلاب انتشارات ابن سينا، پديده، خيام، امير كبير و غیره جزو انتشارات خوب بودند.