به گزارش رویداد فرهنگی، برنامه «سکوت کتاب» رادیو فرهنگ دوشنبه 16 مردادماه به بررسی مسائل و مشکلات پدیده قاچاق کتاب پرداخت.

در این برنامه محمد طباطبایی، مدیرکل روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ریشه‌یابی پدیده قاچاق بیان کرد: سودجویانی که از مسیر قاچاق کتاب به این امر می‌پردازند و به یک سود کلان و قابل توجه در عرصه فرهنگی می‌رسند حتما زمینه‌ای را در ذهن مخاطب از قبل ایجاد کرده‌اند.

وی ادامه داد: روزی به یکی از دوستان گفتم که به جای قاچاق کتاب، واژه دیگری را پیدا کنید چون این «قاچاق کتاب» به درستی مفهوم مدنظر ما را نمی‌رساند. حتی مخاطبان تخصصی کتاب هم معنی کتاب‌های قاچاق را به منظور کتاب‌هایی می‌دانند که از وزارت ارشاد نتوانسته‌اند مجوز گیرند و حال منتشر شده‌اند.

ارائه تعریف درست از قاچاق کتاب وظیفه ما است

طباطبایی اظهار داشت: ارائه تعریف مدنظر از قاچاق کتاب و جا انداختن آن در ذهن مخاطبان یکی از وظایف ما است تا مخاطبان بدانند که منظور از کتاب‌های قاچاق، نشر کتاب‌های بدون مجوز از وزارت ارشاد نیست بلکه منظور کتاب‌هایی است که ضمن تلاش مولف و سرمایه‌گذاری ناشر کتاب تولید و عرضه می‌شوند و پس از کسب توفیق در بازار، سودجویان با شناسایی، شبیه‌سازی آنها را روانه بازار می‌کنند.

وی گفت: ما باید تعریفی که از کتاب قاچاق در ذهن مخاطبان وجود دارد را اصلاح کنیم که متاسفانه هنوز به این توفیق دست پیدا نکردیم و تا زمانی که نتوانیم مخاطب کتابخوان را با خود همراه کنیم هیچ‌کاری برای مقابله با قاچاق کتاب نمی‌توانیم انجام داد.

مدیرکل روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: سیاست‌های حمایتی گاهی به ضرر فضای نشر شده است مثل تعداد بی‌شمار ناشران در مقابل تعداد ناشران فعال. طبق آمار خانه کتاب از حدود هشت تا 9 هزار ناشر در کشور، حدود چهار چهار هزار و500 ناشر فعال داریم.

به گفته وی، ناشر فعال ناشری است که در طول یک سال حداقل یک عنوان کتاب منتشر کرده باشد.

سیاست‌های حمایتی نشر به سمت فضای واقعی نشر حرکت کرده است

طباطبایی با اشاره به برنامه‌ریزی برای ساماندهی ناشران اظهار داشت: باید به ناشرانی که حال حاضر فعال نیستند تذکر داده شود، همچنین سیاست‌های حمایتی در دوره اخیر به سمتی حرکت کرده که تنها متوجه ناشران فعال است و اکنون فضای واقعی نشر را حمایت می‌کنیم که نمونه آن، نوع برخورد با هیات خرید کتاب است، درواقع کتاب‌های درحال خرید کاملا غیرسفارشی بوده و در پس از بررسی و مخاطب‌شناسی در کمیته‌های مختلف، تهیه می‌شوند.

وی ادامه داد: در کمیته‌های تخصصی هیات خرید کتاب ضمن مخاطب‌شناسی، درباره خرید آنها از ناشران مختلف و کتاب یا کتابسازی بودن آنها بررسی‌های لازم انجام می‌شود، البته نمی‌گوییم که در این راه ایرادی وجود ندارد اما روند اصلاح شده است و این امر جای خوشحالی دارد که سیاست‌های حمایتی نشر به سمت فضای واقعی نشر حرکت کرده است.

مدیرکل روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سوال که چرا اتحادیه ناشران یا وزارت ارشاد اقدام قانونی برای ریشه‌کن شدن پدیده قاچاق کتاب انجام نمی‌دهند، اظهار داشت: اقداماتی در این راستا صورت گرفته که کافی نبوده است و باید ادامه پیدا کند، اینکه بگوییم برای ریشه‌کن کردن پدیده مضموم قاچاق کتاب فقط از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به طور مشخص معاونت فرهنگی این وزارتخانه و صنوف نشر انتظار داشته باشیم، درست نیست.

وزارت ارشاد اجازه برخورد قضایی با قاچاق کتاب را ندارد

طباطبایی با بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه برخورد قضایی ندارد، ادامه داد: صنوف نشر یا وزارت ارشاد بعد از شناسایی کتابفروشی که کتاب‌های قاچاق عرضه می‌کند، نمی‌توانند مانع عرضه کتاب‌ها شوند و این امر به برخوردی قانونی نیاز دارد که یک حلقه مورد نیاز آن معاونت فرهنگی است و حلقه‌های دیگر قوه قضاییه، صنوف نشر، نیروی انتظامی و غیره هستند.

وی بیان کرد: تا زمانی که تمامی حلقه‌های این موضوع با یکدیگر همکاری نکنند اتفاقی رخ نمی‌دهد اما اینکه این زنجیره شکل گیرد اهتمام وزارت ارشاد اسلامی و صنوف نشر را می‌طلبد و دغدغه ما این باید باشد که اینگونه است و کارهایی هم در این راستا انجام شده است.

به گفته وی ، تشکیل کارگروه صیانت از حقوق پدیدآورندگان و ناشران نمونه یکی از اقدامات در این راستا است.

وی با اشاره به شکل‌گیری تفاهم‌نامه‌ای بین معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و اتحادیه ناشران درباره موضوع مقابله با جریان تکثیر و عرضه غیرقانونی آثار پدیدآورندگان و ناشران و تبدیل این تفاهم‌نامه به تشکیل کارگروه صیانت، عنوان کرد: انعقاد تفاهم نامه برای این بود که اعلام کنیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یک نهاد دولتی و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به عنوان صنف نشر در برخورد با پدیده مضموم قاچاق هم‌مسیر هستیم و با یکدیگر همکاری می‌کنیم که نتیجه آن تشکیل کارگروه صیانت شد.

بی‌انگیزگی ناشران متضرر در برخورد با قاچاق کتاب مانع مبارزه است

طباطبایی درباره موانعی که باعث شده تا کارگروه صیانت از حقوق پدیدآورندگان و ناشران نتواند اقدامات موثری را انجام دهد، گفت: یکی از این موانع همراه نشدن متضرران از پدیده قاچاق تا مرحله آخر برخورد است.

وی عنوان کرد: ناشری که متضرر شده انگیزه‌ای برای پیگیری ندارد چرا که فکر می‌کند بعد از صرف کلی هزینه و وقت شاید به نتیجه مطلوب نرسد لذا کارگروه صیانت در تصمیمی به تمام ناشران متضرر اعلام کرد که همه مراحل پیگیری قانونی و هزینه‌های این پیگیری را کارگروه می‌پردازد فقط کافی است ناشر متضرر به این کارگروه وکالتی دهد تا به نمایندگی از او موضوع را پیگیری کند.

به گفته مدیرکل روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متاسفانه ناشرانی بودند که بعد از شکایت و پیگیری خود، در مرحله نتیجه‌گیری پیگیری‌ها با رضایت خود از این کار انصراف دادند.

وی اظهار داشت: یک مانع کار کارگروه صیانت از حقوق پدیدآورندگان و ناشران یا هر نهاد و ارگانی که قرار است با این پدیده مبارزه و مقابله کند، در فرهنگسازی است؛ مردم ما هنوز آن تعریفی که ما از تعریف قاچاق کتاب داریم را ندارند.

طباطبایی با اشاره به مبارزه با قاچاق فیلم‌های درحال اکران و عرضه غیرقانونی آنها گفت: هرقدر در آن راه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی با این موضوع مقابله می‌کردند اما اگر مردم همچنان متقاضی بودند، به طور کلی فرآیند قاچاق فیلم‌ها ادامه داشت که خوشبختانه این موضوع در بین مردم هم جا افتاد.

وی با بیان اینکه در حوزه کتاب مسئله قاچاق کتاب هنوز بین مردم جا نیفتاده است، گفت: معتقدم در گام اول باید به این موضوع فکر کنیم و انتظارمان هم قاعدتا از رسانه است و آنها لازم است که در این راه همکاری کنند.