به گزارش رویداد فرهنگی، علی‌اکبر کلباسی، مدیر سایت نشر نت، بی رونقی اقتصاد نشر، کم اقبالی سرمایه گذاران و همچنین کم اقبالی مخاطبان به کتابخوانی به خصوص در حوزه‌های عمومی، کودک و نوجوان را در حوزه‌های زیر بررسی کرد:

1 – حوزه نویسندگان

اگرچه مطابق آمار، رشد آثار تالیفی از ترجمه پیشی گرفته است اما هنوز نیاز جامعه مخاطب را در جهت کیفیت مرتفع نمی‌سازد لذا کمبود تالیفاتی که با شرایط امروز جامعه بتواند راهکارهای موثری در برون‌رفت و حل مشکلات داشته باشد حس می‌شود، از طرف دیگر کمبود آثار مختلف بومی در بعد فرامنطقه‌ای و جهانی توسط نویسندگان ایرانی توان رقابت را در بین آثار نویسندگان خارجی تضعیف کرده و غالبا در نمایشگاه‌های خارجی حرفی برای گفتن نمانده است.

کم توجهی به آثار ابداعی و نوآوری شده با الهام از آثار مفاخر ایرانی و عدم به‌روز کردن آنها، به ماهیت آثار صدمه وارد کرده و از طرف دیگر قریحه، ذوق و شوق را از نویسندگان داخلی گرفته است؛ همچنین آثار بی‌شمار ترجمه، آن هم غالبا بدون کپی رایت به خصوص در زمینه رمان و داستان نه تنها کمبود در خلاقیت و ابداع آثار نویسندگان بومی را نشان می‌دهد بلکه، ذوق و استعداد نویسندگان بومی را نیز تحت الشعاع قرار داده است.

2 – حوزه ناشران

ترجمه و کپی آثار خارجی و تکراری بودن موضوعات در آثار منتشره از سوی چندین ناشر، بی اقبالی سرمایه گذاری ناشران در حمایت از نویسندگان در بوجود آوردن آثار علمی بومی و در خور استقبال جهانی، نامناسب بودن قیمت تمام شده محصولات جهت صرفه برای مخاطبان، فقدان مدیریت اطلاع رسانی و تبلیغ و همچنین عدم بازارسازی و نیازسنجی توسط ناشر از آسیب‌های حوزه ناشران است.

غالب ناشران به دنبال برندسازی و ستاره‌سازی برای کتب منتشره خود نیستند و همین موضوع سبب آفت کتاب‌های تالیفی در بازار نشر است البته فقدان مدیریت در بازار فروش ( فروشگاهی – پخش و سایر) برای گردش کالا و پول و همچنین بی انظباتی در توزیع و فروش از دیگر آسیب‌های حوزه ناشران به شمار می‌آید.

3 – حوزه تصویرگران ( کودک و نوجوان)

چالش‌های حوزه تصویرگران عبارتند از گران بودن تصویرگری و تصویرسازی بومی کتاب‌های کودک و عدم اقبال ناشران به خلاقیت و نوآوری؛ کپی‌گری، اسکن و سهل‌الوصول بودن کتاب‌های خارجی بدون پرداخت حق امتیاز کپی رایت برای ناشران و درنهایت کمبود یا کم کاری متخصصان طراحی و گرافیک در حوزه کودک و نوجوان.

4 – توزیع کنندگان

در حوزه توزیع کنندگان علاوه بر اینکه با سنتی بودن اطلاع رسانی و بازاریابی مواجه هستیم، مشکلاتی مثل کمبود مراکز پخش قدرتمند حداقل در حوزه عمومی و عدم وجود مراکز پخش قوی و اختصاصی در حوزه کتاب کودک و نوجوان را داریم.

تضعیف کتابفروشی‌ها به خصوص در استان‌ها و شهرستان‌ها از آثار و تبعات توزیع کتاب‌ها بصورت انحصاری از ناحیه مراکز فروش دولتی با تخفیف‌های بسیار بالا در مراکز آموزشی و بی‌اقبالی مخاطبان برای خرید بدون تخفیف از فروشگاه‌های کتاب از جمله آسیب‌های اقتصاد نشر در حوزه توزیع کنندکان دولتی و نمایشگاه‌ها است، همچنین به دلیل عرضه کتاب‌ها با تخفیف بالا و برپایی نمایشگاه‌های استانی مراکز فروش کتاب در استان‌ها ضعیف می‌شوند.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب با نظر غالب و توجه به رویکرد فروشگاهی، عملا مراکز فروشگاهی در تهران را تحت شعاع قرار داده و این روند کسادی و رکود تا سه ماه بعد از برگزاری نمایشگاه نیز تداوم دارد. سرقفلی، اجاره بها، بیمه و مالیات باعث شده است که کم کم حرفه کتابفروشی از گردونه کار اشتغال‌زا خارج شود و به نوعی شاهد تغییرات کاربری فروشگاه‌های کتاب و فروپاشی حرفه کتابفروشی باشیم.

5 – مراکز فروش

آسیب‌ها و چالش‌های مراکز فروش نیز شامل عدم صرفه اقتصادی مکان برای تاسیس و غالبا عدم وجود ساختار فیزیک مناسب برای فروشگاه کتاب به دلیل متراژهای کوچک، بهره‌گیری از ویترین سازی‌های قدیمی و عدم نوآوری و خلاقیت برای جذب مشتری، عدم تجهیز به وسایل ارتباطی نوین برای جذب مشتریان پایدار و عدم چابکی مراکز فروش برای جذب مشتریان  و کتابخوان‌های حرفه‌ای و تخصصی محلی است.

از دیگر آسیب‌های موجود می‌توان به عدم اهتمام لازم با افراد خاطی در افست کردن آثار دیگران بدون اجازه صاحب اثر، نبود قانون برای نشر الکترونیک و عدم وجود قانون کپی رایت بین کشور ما و کشوران دیگر اشاره کرد که باعث به وجود آمدن چندین ترجمه از یک اثر خارجی شده است.

6 – رسانه ها

اهتمام کم رسانه‌های تصویری مثل صداوسیما به اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی برای حرفه نشر، حضور ابزارهای اطلاع‌رسانی جدید مانند اینترنت، موبایل و شبکه‌‌های مجازی و تولید محتوای کتاب‌های متنی، الکترونیکی، چند رسانه‌ای و نرم‌افزارها تاثیرات شگرفی بر تضعیف نشر مکتوب گذارده، بطوری که حجم انبوه محتوای این رسانه‌ها به خصوص شبکه‌های مجازی به وسعت اقیانوس ولی با عمقی بسیار بسیار کم، فرصت دقت و تفکر را از مصرف کننده سلب کرده و امکان غواصی در عمق که همانا مطالعه کافی در باب موضوع‌های مختلف باشد را از او گرفته و کتابخوانی جامعه ما در عصر حاضر را به خاموشی برده است.

البته موارد فوق قابل نقد و بررسی است و فرهیختگان می‌توانند نظرهای سازنده و انتقادی خود را در جهت بهبود وضع موجود به اشتراک گذارند. امید است فرهیختگان، فرهنگ‌پروران، متصدیان فرهنگ، نویسندگان، مترجمان، ناشران، موزعان و فروشگاه‌داران با شناخت آسیب‌ها، نسخه‌های درمانی خوبی برای این حرفه پیش بینی کنند.