سیدجواد میری منیق، عضو هیئت علمی (دانشیار) پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار رویداد فرهنگی درباره بزرگداشت علامه محمدتقی جعفری در روز اول مردادماه بیان کرد: معمولا در ایران سنت این است که سالروز وفات فردی را بزرگداشت می‌گیرند لذا سعی کردم با فکر روی تولد و میلاد افراد، قدری سنت‌شکنی کنم.

وی با بیان اینکه درباره علامه جعفری حدود پنج یا 6 کتاب به انگلیسی در حوزه‌های مختلف معرفت‌شناسی، فلسفه، جامعه‌شناسی، و نگاه علامه به ادبای روز نوشته است، اظهار داشت: «عرفان اسلامی» یکی از کتاب‌هایی که علامه جعفری است که اینگونه به نظر می‌رسد که درباره تصوف یا عرفان به مثابه تصوف صحبت می‌کند و مثلا علامه با نقد تصوف رسمی سعی دارد عرفان را تعریف کند.

نگاهی که جوابگوی پیچیدگی‌های زندگی بشر نیست

میری ادامه داد: اما به ناگاه در بخش ششم این کتاب تحت عنوان «اصول معرفت یا گردیدن» بحث علامه جعفری، عرفان نیست و آرام و آرام تئوری‌ای را درباب معرفت می‌دهد که این نظریه او به گونه‌ای مربوط به دین است و درواقع فکر می‌کنم که علامه در اینجا درمورد معرفت کما هو معرفت صحبت می‌کند و بعد هنگام صحبت از دین می‌گوید که معرفت دینی چه شاخصه‌هایی را باید داشته باشد.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی عنوان کرد: به نظر می‌آید علامه جعفری معتقد است که نگاه بخش بخش شدن به حوزه انسانی جوابگوی پیچیدگی‌های زندگی بشر نیست.

به گفته وی، علامه معتقد است که معرفت انسان دارای هفت اقلیم است که اگر به درستی تفهیم گردد موجب رشد جامعه انسانی می‌شود و اینجا فقط رابطه علوم انسانی با جامعه مطرح است.

میری منیق اظهار داشت: در هر نظام اندیشه‌ای ممکن است یک یا چند جنبه برجسته شود بعنوان مثال یکی ممکن است نگاه فلسفی را اصل و دیگر نگاه‌ها را غیرضروری بنگارد یا نگاه علمی را معیار و دیگر نگاه‌ها را براساس آن تقلیل دهد و تفسیر علمی کند البته هستند کسانی که نگاه عرفانی یا اخلاقی را معیار و دیگر بینش‌ها را مردود یا از اهمیت کمتری مدنظر قرار می‌دهند.

وی ادامه داد: به نظر می‌آید نگاه دیسیپلینری که در ذیل نگاه علمی رشد و نمو پیدا کرده است، مورد قبول علامه جعفری نیست. برای برون‌رفت از این هیمنه، سعی در ارائه ، نگاهی اینتگرال دارد که از یکسو نگاه دیسیپلینری را منتقدانه مردود می‌شمارد اما از سوی دیگر نگاه دینی زاهدبین را مورد تخطئه قرار می‌دهد.

راه‌حل قابل تامل علامه جعفری به سامان‌دهی معرفت

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به این سوال که طبقه‌بندی دانش و معرفت وجود دارد یا خیر، اظهار داشت: اگر بتوان انواع دیگر را ابداع یا مبتنی بر سنت‌های اندیشه‌ای غیرغربی بازخوانی و بازسازی کرد آیا اساسا این امر امکان‌پذیر است و می‌توان روی شیوه دیگری از چینش معرفت یا تفکیک علوم پی‌ریزی کنیم.

وی گفت: به نظر می‌آید علامه جعفری درکنار اندیشمندانی همچون علامه طباطبایی قدم در چنین وادی گذاشته‌اند، البته باید نقادانه پرسید که سامان‌دهی معرفت در چارچوبی غیر از بینش دیسیپلینر آیا منجر به بی‌نظمی در حوزه علوم انسانی نمی‌شود؛ علامه جعفری در پاسخ به این پرسش راه حلی را ارائه می‌دهند که قابل تامل است، می‌گوید که مراتب معرفت هفت‌گانه است و وقتی بصورت اینتگرال دریافت می‌شود منجر به بینش حقیقی یا دیدگاه معقول دینی می‌‌گردد.

میری بیان کرد: در این نوع نگاه، متفکر گرفتار یک بعد از دانستن نخواهد شد و نگاه او به علوم انسانی محصور در چنبره دیسیپلینر نخواهد بود. ممکن است این سوال پیش آید که آیا این هفت مرتبه از معرفت ساخته و پرداخته، مصنوعی و موقعیت ذهن بشری نیست؟ که علامه جعفری در پاسخ می‌گوید که کافی است به عمق ریشه‌های تاریخی و گسترش فراگیر آن ابعاد در همه جوامع توجه کنیم (یعنی ساخته ذهن من علامه و شما با یک نگاه تاریخی می‌توانید این هفت اقلیم را ببینید).

وی عنوان کرد: اگر ما بخواهیم نگاه علامه جعفری را در سطح جهانی و درمورد مسائل بسیار پیچیده بین‌الملل هم ببینیم آنگاه متوجه خواهیم شد که بسیاری از درگیری‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی چه در جامعه امروز ما و چه در جهان ریشه معرفتی دارد.