مترجم و ویراستار انتشارات علمی و فرهنگی دربارۀ تنزل جایگاه کتاب به علت پیدا شدن سرگرمی‌های جایگزین، تغییر نظام ارزشهای اجتماعی، و نیز اهمیت کتابخانه‌های عمومی و شغل کتابداری و تأثیر آن بر نشر ایران و کتابخوانی مردم توضیح داد.
مهدی مقیسه در گفت‌وگو با خبرنگار رویداد گفت: انتشارات علمی و فرهنگی سابقه 64 سال سابقه دارد که قبل از انقلاب با عنوان فرانکلین و بنگاه ترجمه و نشر کتاب، و بعد از انقلاب با عنوان شرکت انتشارات علمی و فرهنگی فعال بوده است.
وی این انتشارات را جزو ناشران پیشرو در زمینۀ علوم انسانی و حتی کتاب کودک دانست و ادامه داد: می‌توان ادعا کرد که جمعی از بهترین و بزرگترین مترجمان، نویسندگان و ویراستاران در طول بیش از 6 دهه فعالیت با این مؤسسه همکاری کرده‌اند و این انتشارات کارنامۀ روشن و مهمی در تاریخ نشر ایران داشته است.
وی اظهار داشت: امروز انتشارات کمابیش در همان مسیر پیش می‌رود و عمدۀ فعالیتش در حوزۀ ادبیات و علوم انسانی، فسلفه، تاریخ و علوم اجتماعی است، و به حسب سوابق طولانی این مؤسسه در ترجمۀ کتابهای خارجی، ترجمه هنوز هم در انتشارات علمی و فرهنگی سهم بزرگی دارد.
مقیسه با اشاره به فعالیت برای تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان به مطالعه گفت: به نظر من قدم اول و مهمترین کاری که باید در حوزۀ کودک یا بزرگسال انجام شود این است که ما کتاب خوبی انتخاب و تولید کنیم، و در قدم بعدی با تبلیغات و تمهیدات ویژه بتوانیم آن را معرفی کنیم. برای انتخاب کتاب خوب در نظر گرفتن مخاطب بسیار مهم است؛ مثلاً اگر قرار است برای کودکان کتاب انتخاب کنیم باید دانش و تجربۀ این کار داشته باشیم، یعنی ادبیات کودک را بشناسیم، با تصویرگری آشنا باشیم و تجربۀ کتاب خواندن و کار کردن با بچه ها را داشته باشیم.
باید مترجم متناسب با هر موضوع از سوی ناشر شناسایی شود
مدیرمسئول اسبق انتشارات علمی و فرهنگی در توضیح کتاب مناسب برای کودکان عنوان کرد: بعد از انتخاب کتاب باید آن را بپرورانیم چون کتاب در ابتدا یک ماده خام است. اگر ترجمه است باید کار به مترجمی مناسب سپرده شود زیرا قلم هر مترجمی متناسب با یک موضوع و سبک کار است، و بعد ویرایش شود؛ و اگر تألیف است باید از سوی دبیر مجموعه یا مدیرهنری برای تصویرگری سفارش داده شود که این کار براساس شناخت مدیر هنری از ویژگی‌های متن ادبی و سبک و سیاق کار تصویرگران انجام می‌شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
وی با اشاره به بحث تبلیغات و ارتباط با محافلی که می‌توانند بین انتشارات و مخاطبان واسط شوند، ادامه داد: یکی از ضعف‌های ما در عرصۀ کتاب، کتابخانه‌ها هستند. از سال‌های دور همواره دغدغۀ کمک به کتاب و کتابخوانی در میان اولیای امور وجود داشته است. ابتدا کمک معطوف به ناشران (مثل قرار گرفتن کاغذ مناسب برای ناشران یا اینکه دولت بخشی از تیراژ را خریداری کند) بود اما با تغییر راستای این کمک تصمیم گرفته شد در قالب بن‌کارت و غیره به مخاطبان و خوانندگان کمک شود تا آنها با قیمت مناسب‌تری کتاب تهیه کنند.
مهدی مقیسه با اشاره به بخشی مغفول واقع شده که می‌تواند تاثیر مهمی روی کلیت نشر ایران و کتابخوانی مردم گذارد، ادامه داد: اما آن بخشی که مغفول واقع شده و می‌تواند تاثیر مهمی روی کلیت نشر ایران و کتابخوانی مردم بگذارد کتابخانه‌های عمومی است که متأسفانه به لحاظ اقتصادی و بودجه و همچنین داشتن کتابداران متخصص مشکلات عدیده دارند. در تمام دنیا کتابداران به کتابخانه‌ها رونق می‌بخشند و مخاطبان را به سمت کتابهای خوب راهنمایی می‌کنند. از این نظر بخصوص کتابخانۀ مدارس اهمیت ویژه دارد، اما به نظرم کتابداری در ایران مهجور و مظلوم مانده و کتابداران نقش خود را نتوانسته‌اند به درستی ایفا کنند.
وی عنوان کرد: هر ناشر و مؤسسۀ فعال در حوزۀ کتاب کودک باید ارتباط موثری با کتابخانه‌ها پیدا کند که البته این کار به دلیل کثرت کتابخانه‌ها و محدودیت امکانات ناشران قدری دشوار است و باید به هرحال راهی برای آن یافت.
سال‌ها برای کتاب در مسیر درستی حرکت نکردیم
مترجم و ویراستار انتشارات علمی و فرهنگی دربارۀ مشکلات کتاب و کتابخوانی در ایران گفت: وقتی صحبت از موفقیت کتاب می‌شود باید بگوییم که توقع ما از کتاب پایین آمده است؛ زمانی تیراژ کتاب در ایران 10هزار بود اما حالا به فروش هزار نسخه راضی هستیم.
وی با بیان اینکه ایران با موفقیت واقعی در نشر فاصله دارد، ادامه داد: کتاب جایگاه خود را در کشور از دست داده که البته یک دلیلش سرگرمی‌های جایگزین مردم مثل شبکه‌های اجتماعی است و تا حدی هم طبیعی است، اما یک بخشی هم برمی‌گردد به اینکه سال‌ها در مورد کتاب در مسیر درستی حرکت نکردیم. امروز به‌جای اینکه دائماً بپرسیم مردم چرا کتاب نمی‌خوانند باید سؤال را عکس کنیم و بپرسیم مردم چرا باید کتاب بخوانند، آنوقت شاید مطلب روشن شود. متأسفانه امروز مردم برای کتاب خواندن دلیل خوبی ندارند و کتاب‌خواندن نسبت و ارتباط خود را با ثروت، موفقیت، شهرت و بهروزی (مسائل ملموس و عینی زندگی) از دست داده است.
وی با اشاره به شناخته نبودن مشاغل نویسنگی، مترجمی، ویراستاری و غیره بخصوص برای کودکان بیان کرد: وقتی از کودکان دربارۀ شغل آینده آنها سؤال می‌شود هرگز نویسنده یا مترجم شدن را عنوان نمی‌کنند، ما باید ببینیم که مستقیم و غیرمستقیم چه ارزش‌هایی را به فرزندان منتقل می‌کنیم. امیدوارم روزی برسد که نویسنده، مترجم، یا ویراستار شدن یا کار کردن در یک کتابخانه هم جزو آرزوهای بچه های ایران باشد.
