نشست معرفي و بررسي كتاب «رازهاي جدايي:سينماي اصغر فرهادي» چهارشنبه(۵ ارديبهشت ماه) با حضور سعيد عقيقي، مولف كتاب و نويد پورمحمدرضا در سراي اهل قلم برگزار شد.
به گزارش زویداد فرهنگی نشست معرفی و بررسی کتاب «رازهای جدایی: سینمای اصغر فرهادی» در خانه کتاب برگزار شد. در ابتداي اين نشست، عقيقي با بيان اينكه تعداد كساني كه درباره كتابهاي تاليفي در حوزه سينما كتاب مي نويسند، زياد نيست، گفت: راهكارهاي تحليل فيلم هم به نسبت تعداد كتاب هاي تاليفي چشم گير نيست. رابطه بين سينما و واقعيت محتواي كتاب «رازهاي جدايي:سينماي اصغر فرهادي» را تشكيل مي دهد و بخشهايي از آن را به عنوان راهنماي فيلمساز در كتابي ديگر چاپ كردهام و اين كتاب، كتاب دوم از همين مجموعه است.
وي ادامه داد: در كتاب اول با عنوان «زير پوست قصهها» به سينماي رخشان بنياعتماد پرداخته شده است. در وجه تمايز سينماي اصغر فرهادي و رخشان بني اعتماد مي توان گفت كه مواجهه بنياعتماد با رئاليسم اجتماعي؛ مستندگونه است اما مواجهه فرهادي دراماتيكتر است.
عقيقي بيان كرد: در سينماي فرهادي، رابطهاي بين يك داستان واقعي و فرمولهايي كه از دل سينماي كلاسيك بيرون آمده، وجود دارد.
عقيقي گفت: واقعيت در سينما هميشه مساله بيننده ايراني بوده است و برخلاف بيننده غربي عادت كرده كه واقعيت را بر پرده سينما ببيند. ما در ايران به تكامل معتقد نيستيم و فكر ميكنيم هر كس منابع الهامش از بدو تولد همراهش است. ميتوان به لشكر فيلمهايي كه پس از درباره الي و جدايي نادر از سيمين ساخته شدهاند و فقط اين نكته را دنبال ميكنند كه كسي دروغ گفت و بعد به پيش پاافتادهترين شكل ممكنه به آن نكته ميرسند را گواه اين مطلب دانست.
عقيقي گفت: نوع نگاه و انتقاداتي كه از سوي منتقدان ملل مختلف به سينماي فرهادي شده و توجه منتقدان انگليسي زبان به فيلم «جدايي...» را نشانهاي قابل تامل و قابل دنبال كردن مي دانم. اين در حالي است كه منتقدان فرانسوي نظر چندان مساعدي به فيلمهاي فرهادي ندارند و آن را تلويزيوني ميخوانند.
عقيقي درباره باور اشتباهي كه درباره پايان بندي فيلمهاي فرهادي وجود دارد، گفت: بر خلاف عقيده عدهاي فيلمهاي فرهادي پايان باز ندارند و داراي پاياني كاملا قطعياند. پاياني قطعي كه مواضع آينده قهرمان را معلق نشان ميدهند اما نميشود به آن پايان باز گفت.
در ادامه اين نشست، نويد پورمحمدرضا اظهار كرد: وقتي اين كتاب را در دست گرفتهايد در واقع يك كتاب را داريد ميخوانيد و اين يعني تماتيك و محتوا در قالب يك كتاب است. كتابهاي سينمايي ايران كه به شكل تاليفي نوشته شدهاند، عمدتا مجموعه مقالاتي هستند كه پيشتر چاپ شده و بر مبناي يك عنوان تازه و نظم و سياق نو خودشان را در قالب كتاب بازتوليد ميكنند.
وي سنت تحليل در ايران را نحيف توصيف كرد و گفت: اگر كسي بتواند نقدها را به هم پيوند بدهد و از دل آن يك هسته مركزي بيرون بياورد، نادر است. در اين كتاب، سينماي فرهادي حاصل امتزاج دو الگوي رئاليسم و داستانگويي كلاسيك است و در قالب يك سري ايدههاي كلي در پهنه سينماي فرهادي آن را نشان ميدهد. اين نوشتهها صرفا نقد فيلم نيستند بلكه مقالاتي در خصوص اين فيلم ها هستند.
پور محمد رضا ادامه داد: وقتي گفتم كه با يك كتاب طرف هستيد به اين دليل بود كه اين نوشتهها بر يك ايده و هسته مركزي متمركز است و تمام مطالب مدام به آن هسته مركزي وصل ميشوند. منتقد بودن عقيقي به او كمك كرده تا زماني كه از الگوي رئاليسم فرهادي حرف ميزند آن را با الگوي رئاليسم مهرجويي، كيارستمي و شهيدثالث مقايسه كند و كتاب بر مبناي يك نگرش تاريخي اصطلاح رئاليسم را به سينماي فرهادي نسبت ميدهد.
اين منتقد گفت: لفظ واقعگرا بودن سينماي فرهادي باعث شده تا فيلمهاي فرهادي، كيفيتي سردستي پيدا كند و هر كسي بعد از ديدن فيلم هاي او بتواند درباره فيلمهايش اظهار نظر كند. حجم عظيم يادداشتهايي كه در فضاي مجازي و روزنامهها منتشر شدهاند اين نكته را ياأآوري مي كند. مساله كليدي اين كتاب سينماتوگرافي كه آن را به مخاطبان ياداوري مي كند.
اين منتقد گفت: يك مخاطب غير فارسي زبان به علت اينكه حساسيتهاي كمتري نسبت به برقراري توازن با طبقات اجتماع دارد و زبان آن را هم متوجه نميشود، احتمالا بايد ارتباط اصيل تر و بي خط وخال تري داشته باشد. در عين حال متوجه است كه اين آدمها خيلي دراماتيزه شدهاند و داستان در يك فضاي روزمره اتفاق ميافتد و راحتتر ميتواند آن را در داخل يك فريموُرك سينمايي قرار بدهد و به سنتز معمايي كاراگاهي خود برسد.
پورمحمدرضا عنوان كرد: منتقد غربي به فرهادي اعتبار داده است اما از نوشتن درباره اين سينما به شدت بين او و كيارستمي فاصله است. كيارستمي ليترچري به شدت قوي دارد كه باعث شده مقالاتي به حجم دو كتاب قطور درباره آثار او نوشته شود. اما در اين مورد چيز دندان گيري از فرهادي نصيب مان نشده است و بهترين نوشتهها درباره فرهادي را در همين زبان فارسي بايد به دنبالش گشت.
- اصغر فرهادی /
- خانه کتاب /
- نقد فیلم /