به گزارش رویداد فرهنگی، در برنامه «سکوت کتاب» رادیو فرهنگ دوشنبه بیست و هفتم آذرماه با حضور اسدالله امرایی مترجم و از  پیشکسوتان حوزه نشر و علیرضا بهرامی، مجری-کارشناس، به بررسی مسائل کتاب و نشر پرداخته شد.

اسدالله امرایی در ابتدای برنامه درباره اینکه چند سال است که کار ترجمه انجام می‌دهد و چند کتاب منتشر کرده است، گفت: می‌گویند زندگی نویسندگان دو بخش است یا کتاب می‌نویسند یا فکر می‌کنند که چه کتابی بنویسند. مترجمان هم با اندکی تخفیف همین وضعیت را دارند من حدود 32 یا 33 سال است که کار ترجمه می‌کنم شغل سازمانی‌ام هم ترجمه ولی در حوزه هواشناسی است. پرکاری برای دوران جوانی است، الان سالانه حدو یک یا دو کتاب ترجمه می‌کنم. در سال‌های پرکاری سالی چهار یا پنج کتاب ترجمه می‌کردم و تا کنون حدود 80 کتاب ترجمه کرده ام.

او درباره اشباحی که کتاب ترجمه می‌کنند و ترجمه‌هایی که از زبان فارسی به زبان فارسی انجام می‌شود، گفت: این مساله همیشه بود ولی سیستم انجام آن تغییر کرده است. عده‌ای ناشر، مولف و مترجم بودند و عده ای از اینها استفاده می‌کردند. آن زمان که کار نشر و حروف‌چینی دشوار بود و چاپ دیجیتال نبود پروسه سخت‌تر بود و کمتر به چشم می‌آمد، ولی الان به صورت پیشرفته‌تر انجام می‌شود.

امرایی با اشاره به ناشری که در سی‌امین نمایشگاه کتاب مرتکب تخلف شده بود، بیان کرد: امسال یک مورد در نمایشگاه کتاب برخورد کردیم که ظاهرا بیش از بیست عنوان کتاب را در مدت کوتاهی ترجمه کرده بود، که با آنها برخورد کردند و غرفه آنها از نمایشگاه جمع شد. آن ناشر محترم فقط جلد کتاب را تغییر داده بود.

او درباره بازنویسی فارسی ترجمه‌ها و اینکه چطور ممکن است فردی در حوزه فرهنگ و نشر فعال باشد و بخواهد از این مسیر راه را طی کند، توضیح داد: البته فکر نمی‌کنم افرادی که این کار را انجام می‌دهند اهل فرهنگ باشند، آنها لباس فرهنگ را پوشیده اند، خیلی هم با آنها برخوردی نداریم. مترجم به اسم نویسنده خارجی کتاب نوشته اند. مثلا گابریل گارسیا مارکز ادامه صد سال تنهایی را نوشته است، به این صورت که داستان‌های مارکز را جمع کرده عنوان‌هایشان را برداشته و با فصل‌بندی با اسم صدسال تنهایی دو منتشر کرده است. مترجم هم فکر می‌کنم وجود خارجی ندارد.

متخلفان جریان‌های ریز رودخانه نشر هستند

امرایی صنعت نشر را به رودی تشبیه کرد که متخلفان فقط جریان‌های ریز کنار آن هستند و گفت: فکر می‌کنم این جریان‌ها به صنعت نشر لطمه نمی‌زند. فکر می‌کنم جریان نشر ما عمدتا جریان سالمی است و در کنار آن یکسری ناهنجاری‌هایی هست که می‌توان جلوی آن را گرفت. این مشکلات را با همکاری اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان می‌توان حل کرد و با بررسی مکرر آن کتاب‌فروشی‌ها و بازار نشر به راحتی می‌توان پیگیری کرد، چون این اتفاق در مکان مشخصی انجام می‌شود. در کشوری که یک کلمه را در متنی که مجوز گرفته نمی‌توان جابجا کرد، این افراد چنین کاری می‌کنند.

وی در بیان راه حل این مشکل اظهار داشت: یکی از کارهایی که باید انجام شود حذف نظارت پیش از چاپ است، بخش دیگری که باعث می‌شود اینطور موارد کم شود یا از بین رود بحث کپی رایت است. اگر در مورد آثار ترجمه قانون کپی‌رایت را رعایت کنیم، کسی نمی‌تواند کتابی که حق کپی‌رایت دریافت کرده است را بدون مجوز چاپ کند.

امرایی از مترجمانی است که سال‌ها قبل از داغ شدن بحث حق کپی‌رایت در این زمینه حساس بود، او گفت: اوایل که امکان ارتباط با بیرون از کشور از راه نامه و فکس انجام می‌شد، نامه‌نگاری می‌کردم و از خود نویسندگان اجازه می‌گرفتم؛ این کار شکل اخلاقی داشت. اکثرا هم چون کارهای کوتاهشان را کار می‌کردم و اینکه برای اولین بار در جامعه ایران معرفی می‌شدند، موافق بودند.

وی افزود: برای نخستین بار من بسیاری از نویسندگانی را که امروز آثارشان در جامعه منتشر می‌شود را معرفی کردم و حال آثار بیشتری از آنها منتشر می‌شود. در مواردی ناشرانی بودند که کپی‌رایت کل کتاب را پرداخت کردند، البته خیلی رقم بالایی نمی‌خواستند. برای نویسنده هم جالب بود که ما مترجمان از ایران که به قانون برن نپیوستیم برای انجام آن تلاش می‌کنیم.

امرایی درباره تجربیات خود به عنوان مترجمی که در راه دریافت حق کپی‌رایت کتاب‌هایی که ترجمه می‌کند تلاش کرده است، گفت: یکی از مواردی که در کپی رایت به آن برخورد کردم این بود که آثاری قبل از اینکه در کشورهای دیگر منتشر شود، به دستم می‌رسید که می‌شد همزمان یا تقریبا همزمان منتشر شود و امکان اینکه ترجمه دیگری از کتاب منتشر شود، نبود. حتی می‌توانم نمونه مشخص‌تر بگویم، یک خبرنگار زنگ زده بود که می‌خواهم با نویسنده‌ای که شما آثار او را ترجمه کرده اید مصاحبه کنم، نویسنده به او گفته بود اگر می‌خواهید با من مصاحبه کنید، با ناشر و مترجم من در ایران تماس بگیرید و اگر آنها تایید کردند من با شما مصاحبه خواهم کرد، یعنی تا این حد خود را موظف به رعایت موازین اخلاقی می‌دانند.

او در پایان سخنانش درباره راهکار مقابله با این مشکل گفت: به نظرم باید این دولت کارهایی را به صنف و اتحادیه واگذار کند و لزوم عضویت ناشر در اتحادیه ثبت شود  چون اتحادیه توان برخورد با متخلفان را دارد و ما نمونه آن را در نمایشگاه کتاب امسال دیدیم، چون افراد با انجام این کار به عنوان ناشر، ناشران دیگر را هم بدنام می‌کنند.