به گزارش رویداد فرهنگی، برنامه «سکوت کتاب» رادیو فرهنگ دوشنبه بیستم آذرماه با حضور هرمز همایون‌پور از پیشکسوتان حوزه نشر و علیرضا بهرامی، مجری-کارشناس، به بررسی مساله قاچاق کتاب پرداخت.

همایون‌پور درخصوص اینکه قاچاق کتاب یک امر نوظهور است یا از دوران‌های قبل در زمینه نشر کتاب و مخصوصا از نظر تکنولوژی نشر وجود داشته و گونه گون شده است، توضیح داد: از گذشته این جریان بود ولی قبل از انقلاب روی کتاب‌هایی که اجازه نشر نمی‌گرفتند این کار صورت می‌گرفت. تکنیک‌های جدید کار را ساده کرد و به مساله گسترش داد و آن را به وضعیت خطرناک رساند.

وی با بیان اینکه از هر کتابی که مورد توجه جامعه قرار می‌گیرد، با تکنیک‌های جدید 100 تا 200 نسخه وارد بازار می‌کنند، گفت: با فروش رفتن آنها این کتاب‌ها مجدد چاپ می‌شوند، از طرف دیگر الان به دلایل مختلف اقبال خریداران بالقوه به کتاب خیلی کم شده است تا چند سال پیش تیراژ معقول بالاتر بود. خطر کتاب‌های قاچاق برای ناشران محسوس‌تر و در مواردی فروششان پایین است و آنها در این روزها بیشتر آسیب‌پذیر هستند.

 بهرامی با اشاره به اینکه در گذشته شاهد آن بودیم که کتاب‌هایی که چاپ یا تجدید چاپ نمی‌شدند در زیرزمین‌ها به چاپ می‌رسیدند و در پیاده‌روها عرضه می‌شدند، گفت: الان این شکل تغییر پیدا کرده و به انتشار غیرقانونی کتاب‌هایی که به صورت قانونی منتشر می‌شوند تبدیل شده است، کتاب‌هایی که به اقبال بیشتری رسیده اند. این کتاب‌ها در نقطه امتیاز صنعت نشر واقع می‌شود یعنی بخشی از صنعت نشر که می‌تواند جور دیگر بخش‌ها را بکشد.

 همایون‌پور در ادامه سخنان بهرامی گفت: می‌توان عرض کرد که تا همینجا به ناشران کوچک که گسترش فعالیت نداشتند لطمه زده و آنها تعطیل شده اند. اگر این شیوه کار گسترش پیدا کند ممکن است به ناشران بزرگ هم آسیب وارد کند. بساطی‌های میدان انقلاب کتاب‌هایی که در کتابفروشی‌ها عرضه می‌شود را با قیمت کمتر عرضه می‌کنند. همه می‌دانند که این کتاب‌ها را چه کسی تولید کرده و چه کسی مسئول توزیع آنها است. بالقوه خطر بزرگی است که انگیزه صاحب کتاب و ناشر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است افراد از ادامه کار منصرف شوند.

کتاب‌هایی که مجوز انتشار دارند به صورت قاچاقی چاپ می‌شوند

همایون‌پور درباره اینکه مردم فکر می‌کنند کتاب بهتری را می‌توانند از دستفروشان با قیمت بهتری تهیه کنند، گفت: تفاوت دوره‌های قبل این بود که کتاب‌هایی که اجازه چاپ یا تجدید چاپ نداشتند به صورت غیرمجاز تولید می‌شد، الان کتاب‌هایی که مجوز انتشار دارند به صورت قاچاقی چاپ می‌شوند. تصور عمومی هم که فرض می‌کند این کتاب‌ها سالم‌تر و با قیمت کمرتی عرضه می‌شود به این موضوع کمک می‌کند.

وی درباره سیاست‌های حمایتی در حوزه نشر و تاثیر آن بر روند کار سودجویان اظهار داشت: این مساله چند جنبه دارد، یکی مربوط به ما و اتحادیه ما می‌شود که اتحادیه باید جواز نشر را به افرادی بدهد که سابقه مطلوبی در ترجمه و تالیف داشته باشند. سیاست‌های حمایتی در یک دوره خیلی موثر بود و الان با توجه به وضعیت بد فروش کتاب می‌تواند خیلی موثرتر باشد، ولی کارآمدی لازم را ندارد. با کپن‌هایی که اعطا می‌شود، از مصرف کننده حمایت می‌کنند در صورتی که باید از تولیدگر حمایت کنند این کپن‌هایی که می‌دهند دارای اثری منفی است در حالی که سیاست‌های حمایتی باید به تولید کنندگان کتاب اعطا شود. اگر به تولید کننده کمک شود، کیفیت کار بالاتر می‌رود و کتاب ارزانتر به دست مخاطب می‌رسد؛ هدف اصلی که دانشجو بخواهد کتاب را ارزانتر بخرد حاصل می‌شود.

همایون‌پور درباره نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه ناشران در برخورد سلبی با اقدام کنندگان گفت: به نظر من یک علت اینکه سیاست‌ها و همکاری‌ها موفق نشده، نشان دهنده این است که تصمیمات، ضمانت اجرا ندارد. اگر در یک مورد اختلاف اتحادیه ناشران را دنبال کنید، می‌بینید که آنها هم با حسن نیت رسیدگی می‌کنند ولی اگر طرفی که محکوم می‌شود، تمکین نکند اتحادیه اعلام می‌کند که در این روند نقشی ندارد.