فرید مرادی، کارشناس چاپ و نشر در سری جدید برنامه سفر به سرزمین واژه‌ها از رادیو فرهنگ در چهارشنبه هشتم آذرماه دور جدیدی برای این برنامه آغاز کرد. در این سری کشورهایی که آثار و رد پای فرهنگ ایرانی در آنها دیده می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به گزارش رویداد فرهنگی، هلند از این جهت در این سری برنامه‌ها انتخاب شد چون نخستین کتاب فارسی در دنیا پیش از اینکه در ایران چاپ شود، در کشور هلند و در شهر لیدن به چاپ رسیده است. لیدن از مهمترین مراکز شرق شناسی در دنیا است.
هلند کشور پادشاهی در اروپای شمال غربی است و در غرب آلمان قرار گرفته است. آمستردام پایتخت هلند است. هلند بزرگترین کشور تولید کننده گل در جهان است. یک دهم خاک هلند جنگل است. هلند به خاطر تولیدات صنعتی مقدار زیادی نفت خام وارد می‌کند و یک پنجم نیروی کار هلند در حوزه صنعت مشغول به کار هستند.
در گذشته کشورهای اروپایی که به دریا راه داشتند، قدرت‌های استعماری جهان بودند، به اکثر سرزمین‌ها دسترسی پیدا کردند و آنها را تصاحب کردند. بعد از مدتی که قدرت‌ها و این روند تغییر کرد.
شهر لیدن در هلند جنوبی قرار دارد، جمعیت شهر کم است و صنایع نساجی در آن رواج دارد. از سال 1580 میلادی این شهر مرکز چاپ بود نخستین کتابهای چاپی فارسی که دو کتاب از تعالیم انجیل است، توسط یک مسیحی در این شهر چاپ شد. دانشگاه لیدن در 1575 تاسیس شد و یکی از مراکز اصلی صنایع بافندگی در کشور هلند است که در تولید پارچه های نخی و ابریشمی بسیار اهمیت دارد.
دانشکده شرق‌شناسی در لیدن است که شهرت جهانی دارد و نخستین دانشگاه در کشور هلند است. کتابخانه لیدن بیش از 200 هزار جلد کتاب و نوشته‌های مهم ارزشمند از آثار شرقی و یونانی دارد.
دایره‌المعارف اسلام از انتشارات این دانشگاه است. یک دایره‌المعارف تخصصی که به زبان انگلیسی نوشته شده است. این کتاب به نام ناشر آن یعنی دایره‌المعارف اسلام بریل شهرت دارد. ویراست اول بین سال‌های 1913 تا 36 میلادی در چهار جلد به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی منتشر شد. در حال حاضر کتاب الکترونیک این دایره المعارف هم وجود دارد.
در ایران در سال 1328 شمسی سیدحسن تقی‌زاده ترجمه ویراست اول را با گروهی از متخصصان آغاز کرد ولی کار متوقف شد. در دهه 40 احسان یارشاطر هم مشغول به انجام این کار شد و با تکمیل نواقص اثر، چاپ دانشنامه ایران و اسلام را آغاز کردند. انتشار این دانشنامه تا جزء یازدهم ادامه پیدا کرد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این طرح متوقف شد. البته در سال‌های بعدی دانشنامه جهان اسلام نام گرفت و از حرف «ب» انتشار آن آغاز شده و ادامه دارد. دکتر یارشاطر هم از ایران خارج شد و انتشار آن را با نام دایره المعارف ایرانیکا به زبان انگلیسی ادامه داد که امروز کامل شده است.
هلند در زمینه شرق‌شناسی افراد بزرگی داشت. اولین کشور اروپایی است که در آن متون عربی به چاپ رسیده است و آن هم به دلیل وجود چاپ‌خانه بریل در آن است که مجهز به حروف عربی بود. موسسه بریل را محققی به نام آرنیوس که محقق زبان عربی بود تاسیس کرد. موسسه در سال 1812 در اختیار بریل درآمد و از همان سال‌ها به چاپ متون فارسی علاقه نشان داد. این موسسه به دلیل چاپ متون فارسی دارای اهمیت است.
