به گزارش رویداد فرهنگی، برنامه «سکوت کتاب» رادیو فرهنگ دوشنبه 22 آبان‌ماه با حضور افشین داورپناه از فعالان حوزه نشر و معاون فرهنگی پژوهشی موسسه خانه کتاب به بررسی قاچاق کتاب یا نشر و عرضه غیرقانونی کتاب‌های مجاز پرداخت.

افشین داورپناه در این برنامه با اشاره به معضل قاچاق کتاب بیان کرد: ما با یک پدیده یک دست و یکپارچه‌ای مواجه نیستیم و وقتی از وجود مفاسد اقتصادی در حوزه نشر اسم می‌بریم با مجموعه‌ای از عناوین مجرمانه مواجه می‌شویم.

وی ضمن توضیح جامعی از انواع مختلف قاچاق کتاب ادامه داد: وقتی از قاچاق کتاب صحبت می‌کنیم دقیقا باید مشخص شود که منظور از قاچاق کتاب (فروش کتاب‌های بدون مجوز چاپ، کتاب‌های سرقتی یا تقلبی و کپی‌برداری از نسخه‌های کتاب با تغییرات جزئی) کدام نوع آن است. هر کدام از این موارد به لحاظ حقوقی و قضایی در حوزه نشر به عنوان جرم تعریف نشدند.

داورپناه اظهار داشت: اگر کتاب را به عنوان یک کالا تلقی کنید در آنصورت تمام قوانینی که برای کالاها است برای کتاب هم می‌تواند صادق باشد. با قوانین سال 1348 یا حتی قوانین عمومی مربوط به سرقت، کلاهبرداری و قاچاق وجود دارد به نظرم قاضی می‌تواند برای برخی تخلفات این چنینی در حوزه نشر حکم صادر کند، اما متاسفانه خیلی از آنها به روی میز قاضی نمی‌رسد که این امر دلایل مختلفی مثل نبود شاکی پیگیر، عدم آماده‌سازی ادله کافی و غیره دارد.

وی با اشاره به نبود و گسترش نیافتن زیرساخت‌های فرهنگی بیان کرد: مرسوم شده که هرگاه مشکلی را نمی‌توانیم حل کنیم آن را به فقدان یا ضعف زمینه‌های فرهنگی حواله می‌دهیم که به نظرم با این کار موضوع را از سر خود باز می‌کنیم. ابتدا باید چرخه قانونی یا مجاری قانونی توزیع و نشر کتاب به درستی تعریف شده باشند و سپس از مردم توقع داشته باشیم که آن فرهنگ مربوطه را رعایت کنند.

ناشران برای چاپ کتاب احساس امنیت نمی‌کنند

به گفته معاون پژوهشی خانه کتاب، خیلی از اوقات خلاهای قانونی زمینه‌ساز ایجاد یک جرم یا بزه می‌شود و نه فرهنگ عمومی، در واقع افراد سودجو همیشه به دنبال خلاهای قانونی هستند و از این راه کار خود را پیش می‌برند چرا که تا بخواهد قانونی تصویب شود مدت زمانی طول می‌کشد.

وی بیان کرد: کسانی که مسئولیت اجرایی و قانونی در حوزه کتاب دارند باید به دنبال ایجاد سازوکارهای قانونی برخورد با این قبیل عناوین مجرمانه روند، فرهنگسازی کاری است که در طولانی مدت اتفاق می‌افتد اما قانون را می‌توان سریع اجرا کرد.

افشین داورپناه با بیان اینکه طبیعتا بخشی از تخلفات توسط کسانی انجام می‌شود که به طور قانونی وارد حوزه نشر شدند و فعالیت می‌کنند، عنوان کرد: فکر می‌کنم که تشکل‌های نشر این اختیار را دارند که اگر یکی از ناشران به این تخلفات دست زدند با آنها برخورد کنند و تقاضای لغو مجوز را دهند که البته تاکنون ندیدم چنین اتفاقی رخ دهد.

وی تصریح کرد: اگر صنف لغو مجوز را به عنوان یک مطالبه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کند حتما در چارچوب گفتگوی صنوف و وزارت ارشاد به راهکار منجر می‌شود و حداقل راهکار باطل شدن مجوز آن ناشر است.

داورپناه بحث قاچاق کتاب را جدی دانست و گفت: ما هنوز به اوج پدیده قاچاق کتاب نرسیدیم و چون موانع قانونی بر سر راه آن وجود ندارد در حال گسترش است. موضوع فعلی چون به طور دقیق اقتصاد نشر را نشانه رفته است دیگر ناشران احساس امنیتی برای چاپ کتاب‌های نمی‌کنند.

در نهایت یا دست‌اندرکاران حوزه نشر به طور جدی از دولت، قوه قضاییه و غیره پیگیری می‌کنند و به جایی می‌رسند یا این پدیده به یک امر عادی تبدیل می‌شود به طوری که بخشی از صنعت نشر کشور برای این موضوع وجود دارد و با آن همزیستی پیدا می‌کنیم البته مسئله دوم بدترین سناریویی است که می‌تواند در آینده رخ دهد.