به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نشست آداب آیین (سیری در موسیقی و الحان عزا و تعزیه در ایران) سه‌شنبه بیست و پنجم مهرماه در کتابفروشی هنوز برگزار شد. در این نشست رضا مهدوی و متین رضوانی‌پور درباره موسیقی تغزیه و انواع آن توضیحانی ارائه کردند.

رضا مهدوی موسیقی را «هنرِ شریفِ مظلوم» خواند و در توضیح لزوم نگاه تاریخی به موسیقی گفت: وقتی در این زمینه پژوهش می‌کنیم به نقطه عطفی می‌رسیم که موسیقی در ایران چه سرگذشت سختی داشته است.  فقط از روح الله خالقی کتابی در زمینه موسیقی داریم، باقی کتاب‌ها کپی‌برداری از اوست.

این پژوهشگر موسیقایی ابن سینا را فردی احساسی خواند که نمی‌توان به موسیقی درمانی او استناد کرد و گفت: در مقابل به تمام واژگان فارابی می‌توان اعتبار نهاد. فارابی جا پای فیثاغورس می‌گذارد که نخستین دانشمند ریاضی‌دانی بود و موسیقی علمی نوشت؛ اختراع سازهایی مانند سنتور که ذوزنقه است نیز به فیثاغورس باز می‌گردد. ما در پژوهش‌های خود از دوره ابن‌سینا تا انقلاب اسلامی در هر دوره‌ای که بررسی کنیم، به این می‌رسیم که موسیقی‌دانان ایران اهل پژوهش نیستند و همواره افرادی همراه آنها بودند که به زبان آنها می‌نوشتند.

متین رضوانی‌پور در ادامه این نشست به ورود اسلام به ایران و تاثیر آن بر موسیقی پرداخت و بیان کرد: از وقتی اسلام وارد ایران شد تمامی اجراهای آن توسط موسیقی بومی هر منطقه و در فضای ملودیک ایرانی بود ولی در 50 سال اخیر است که لحن‌های عربی توسط رسانه‌ها پخش می‌شود. امیدوارم روزی شاهد این باشیم که لحن‌های اصیل خود ما هم به گوش خوانندگان برسد که یک نمونه آن فقط اذان موذن زاده است. استاد مهدوی در ساوه اذان را در چهارگاه می‌خواند، اذان در دزفول در فضای لری خوانده می‌شود. امیدواریم روزی شاهد رسانه‌ای شدن این الحان باشیم.

گستردگی قومیتی ایران مقدس انگاشته می‌شود

مهدوی موسیقی آیینی را برگرفته از کوچه و بازار اعلام کرد و توضیح داد: کوچه و بازار نه به معنای امروزی بلکه آن قانون نانوشته‌ای بود که مردم به وسیله یافته‌های خود در سور و سوگ در آیین‌های محلی پرورش دادند و وقتی مورد اقبال عمومی قرار گرفت تسری پیدا کرد و تبدیل به آیین ملی و مذهبی شد. آیین به معنی لغوی یعنی دستور العمل، موضوع هنر و موسیقی خیلی گسترده است. ایران قومیت‌های مختلف دارد، در موسیقی این گستردگی در گود قدسی قرار می‌گیرد و ما آیین ها را مقدس می انگاریم. اینکه این آیین تا به امروز مانده به دلیل پیوستگی آن است که آیین‌های دینی با آیین‌های قبل از مسلمان شدن‌مان و در عین حال آیین بعد از مسلمان شدن در یک کفه ترازو قرار می‌گیرند.

رضوانی‌پور در توضیح پژوهش‌هایی که تا به امروز درباره الحان موسیقی آیینی انجام داده است، توضیح داد: متوجه شدم که دو نوع موسیقی وجود دارد. یک نوع موسیقی با فضای فولکلوریک که غالبا در آیین‌های عزاداری استفاده می‌شود و دیگری بحث موسیقی ردیف دستگاهی است.

در ادامه این نشست رضوان‌پور چند نمونه از الحان محلی در تعزیه خوانی را برای حاضرین پخش کرد و درباره آنها توضیح داد.

رضا مهدوی متولد چهارم بهمن ماه ۱۳۴۷، نوازنده سنتور، پژوهشگر، مؤلف، منتقد، استاد دانشگاه، برنامه‌ساز رادیو و تلویزیون و اولین مؤسس در راه‎اندازی نخستین تریبون‎های آزاد جمعی برای معرفی آثارموسیقی‎دانان ایرانی – کنسرت‌های پژوهشی و آموزشی است . مدیر کل سابق مرکز موسیقی و در حال حاضر سردبیر کتاب فصل مقام موسیقایی و عضو شورای دفتر تالیف و برنامه‌ریزی هنر وزارت آموزش و پرورش است.

متین رضوانی‌پور متولد ۲۲ خردادماه ۱۳۶۲، خواننده، پژوهشگر و احیاگر نوحه‌‌های اصیل و تلاوت قرآن کریم با الحان ایرانی است. از جمله‌ فعالیت‌های وی، پژوهش میدانی موسیقی اقوام ایران و الحان آیینی و سنتی کشورهای شیعه‌نشین در 9 سال گذشته است که با همکاری با بزرگوارانی چون «جهانگیر نصری اشرفی»و «کیوان پهلوان» آغاز شده و حاصل آن آثار منتشرنشده‌ای چون دانش‌نامه چهارده‌جلدی موسیقی ایران (در همکاری با جهانگیر نصری اشرفی) و تجزیه و تحلیل موسیقایی بیش از هشتصد مجلس تعزیه اجراشده در تمامی مناطق ایران (در همکاری با کیوان پهلوان) است.