به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، به مناسبت انتشار کتاب «خاطرات احمد صدری» (اعتمادالدوله) از سوی انتشارات تاریخ، شبی به یاد ایشان و بررسی کتاب خاطراتشان جمعه 24 شهریورماه با همکاری مجله بخارا، نشرتاریخ و خاندان صدری در کانون زبان فارسی برگزار شد. احمد صدری از زمره رجال سیاسی است که دست به قلم بوده و از 1325 نگارش خاطراتش را آغاز کرده است، البته زمان روایت فرازهای تاریخی کتاب به گذشته دورتر (قاجاریه) می‌رسد.

در ابتدای این مراسم منصوره اتحادیه، مدیر نشر تاریخ بیان کرد: اهمیت این خاطرات از نظر تاریخ‌نگاری واضح است و جا دارد که این کتاب مورد بررسی علمی قرار گیرد تا پژوهشگران از ارزش آن مطلع شوند.

وی با بیان اینکه اهمیت خاطرات در تاریخ‌نگاری ما شناخته شده ولی اهمیت اسناد خصوصی و خانوادگی ناشناخته است، ادامه داد: تاریخ جستجوی بی‌پایان حقیقت است، کاری سخت و پیچیده که بایستی با حوصله و احساس مسئولیت انجام گیرد، اطلاع از گذشته براساس آثار و شواهدی قرار دارد که شامل هرچیزی مربوط به انسان است؛ متنوع، متفاوت و حتی بی‌انتها است.

تاریخ مسئولیت دارد و حتی می‌تواند خطرناک باشد

منصوره اتحادیه مهمترین شواهد را اسناد مکتوب دانست و اظهار داشت: از نظر یک پژوهشگر دسترسی به تمام شواهدی که مربوط به موضوع او باشد ایده‌آل است، اما اکثرا مقبول نیست چرا که علاوه بر عدم وجود شواهدکامل، پژوهشگر این اسناد را براساس موضوع پژوهش گزینش می‌کند البته گزینش اسناد باید متکی بر شناخت منابع باشد و هرقدر اطلاعات شخصی و تجربه مورخ گسترده‌تر باشد امکان استفاده از منابع راحت‌تر خواهد شد.

وی بیان کرد: ممکن است تاریخ‌نگاری آسان به نظر بیاید بسیاری افراد آماتور هم تاریخ می‌نویسند که البته درجای خود دارای اهمیت و مفید است اما تاریخ‌نگاری را باید به شکلی حرفه‌ای و روش‌مند آموخت و با مطالعه وسیع و تجربه ضمن کار آن را تعالی داد. تاریخ مسئولیت دارد و حتی می‌تواند خطرناک باشد.

اتحادیه تاریخ را برای مورخ یک دغدغه خاطر دائمی برای سوال‌هایی که از صحت و سقم منابع ذهن او را درگیر می‌کند، دانست و گفت: صحبت از زنان در اسناد و خاطرات بسیار کم و در کتاب‌ها خیلی کم درباره آنها نوشته شده است مثلا عین‌السلطنه برادرزاده ناصرالدین شاه استثناء بوده چون صحبت از زنان می‌کند ولی فکر نمی‌کنم که اعتمادالدوله خیلی از زنان سخنی گفته باشد.

مدیر انتشارات تاریخ در ادامه صحبت‌های خود به نامه‌های نجم‌السلطنه خواهر فرمان‌فرما به برادرش که زندگی و طرز تفکر زنان را نشان می‌دهد اشاره کرد.

ظهور رایانه و کمکش در کتاب شدن خاطرات احمد صدری

در ادامه برنامه حسینعلی صدری، پسر اعتمادالدوله بیشترین خاطرات خود را مربوط به زمان فرمانداری پدرش در یزد اعلام کرد و بخشی از این خاطرات را شرح داد.

حسینعلی صدری با بیان اینکه کتاب شدن این خاطرات 60 سال زمان برده است، اظهار داشت: در سال 1325 هنگامی که پدرم به نوشتن خاطرات اقدام کرد من در کلاس هفتم و هشتم بودم و به خاطر دارم که پدرم اتاقی را با تمام عکس‌های قدیمی ماموریت‌ها و احکام خود به عنوان دفتر خود کرده بود. هفته‌ای یکبار یکی از منشی‌های ادارات به اتاق پدرم می‌آمد و پدرم خاطراتی که طی هفته نوشته بود را برای او دیکته می‌کرد تا منشی آنها را پاکنویس کند.

وی ضمن توضیح زندگی خود در خارج از کشور بیان کرد: پدرم در سن 68 سالگی فوت کردند و وقتی به ایران آمدم طبق گفته مادرم اسناد و خاطرات پدرم را در گنجه دیدم. من خاطرات پدر را با خود به آمریکا بردم اما چون 9 کلاس بیشتر فارسی نخوانده بودم نمی‌توانستم خط شکسته خاطرات را بخوانم لذا بعد از یک دور خواندن سرسری آنها را در همان گنجه کنار گذاشتم تا اینکه بعد از رفتن به دانشگاه‌های متعدد و پنج سال کار و 6 سال تحقیق، دیگر به ایران آمدم و حدود 25 سال هم برای ایران کار کردم.

پسر احمد صدری ادامه داد: بعد از بازنشستگی هنگام رجوع مجدد به خاطرات، آنها را در حال پوسیدگی دیدم لذا سه نسخه از آن برای خود، برادر و خواهرم کپی گرفتم. خوشبختانه در همان زمان که رایانه تازه آمده بود (اگر رایانه نبود شاید این خاطرات کتاب نمی‌شدند) و از آنجا که نوشتن فارسی را با آن به خوبی نمی‌دانستم یک روز زمان برد تا نصف صفحه خاطرات را ماشین کنم اما درنهایت تمام آنها را ماشین کردم البته بعد از هر 10 صفحه آنها را به منظور اصلاح نزد خواهرزاده‌ام می‌فرستادم.

به گفته صدری، یکسال ماشین کردن خاطرات زمان برد و بیژن صدری در طی دو هفته کتاب خاطرات را تنظیم کرد.

خاطره در تاریخ‌نویسی از مهمترین و موثق‌ترین اسناد است

بیژن صدری، نوه اعتمادالدوله نیز در قسمت دیگری به ایراد سخنرانی پرداخت و بیان کرد: خاطره در تاریخ‌نویسی از مهمترین اسناد و موثق‌ترین آنها محسوب می‎شود. خوبی نقد تاریخی این است که جنبه‌های دروغین را می‌تواند از اسناد، مدارک و اطلاعات و شکیات را از اسناد جدا کند، همچنین یکی از معایب نقد تاریخی این است که جذابیت و زیبایی هنری را از بین می‌برد.

وی ادامه داد: خاطرات جنبه صحت مطالب را دارد چون در مقابل افسانه تاریخی، شرح زندگی یک فرد است و شامل حقایقی است که از مسائل ابتدایی مثل تحصیل، تجربه حوادث، بیوگرافی داستانی از زندگی فرد و غیره است.

بیژن صدری با بیان اینکه پدربزرگش متولد سال 1268 است و خاطرات خود را از سال 1325 شروع به نوشتن می‌کند، درباره این خاطرات که دوران ولایت عهدی مظفرالدین شاه در تبریز را شرح می‌دهد، توضیحات مفصلی را ارائه کرد.

نوه اعتمادالدوله تصریح کرد: پدربزرگ به دلایل اتفاقات و شرایط سیاسی رخ داده تا سال 1325، فکر می‌کنند که آنقدر اجانب ایران را تحت سیطره خود گرفته‌اند که واقعا دیگر نمی‌توانند کار کنند لذا ترجیح می‌دهند که ضمن خانه‌نشینی خاطراتشان را بنویسند.

• 
• 
•