به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نودونهمین جلسه از سلسله نشست‌های کتابفروشی آینده پنجشنبه دوم شهریورماه به گفت‌وگو با ع.پاشایی نویسنده، مترجم، شاعر و شرق‌شناس ایرانی اختصاص یافت.

پاشایی متولد 1318 در شهر ساری است که آثارش را باید در سه زمینه تالیف، ویرایش و ترجمه تقسیم کرد. ترجمه‌های وی در زمینه‌های هندشناسی، ژاپن‌شناسی و بوداشناسی (بیشتر آثار کلاسیک متون بودایی توسط ایشان به فارسی ترجمه شده) است.

ع.پاشایی در این دیدار با اشاره به نحوه آشنایی خود با بودا عنوان کرد: در دوران نوجوانی داستانی را خواندم که با کلمه «بودا» آغاز شده بود، از آنجا که معنی آن را نمی‌دانستم درباره‌اش از معلمان خود سوال پرسیدم که جز یک نفر هیچکدام اطلاعاتی نداشتند، آن یک نفر «بودا» را نام پیغمبری هندی عنوان کرد که زیر درخت انجیر هندی به پیغمبری رسیده است.

وی ادامه داد: سال 1338 دانشجو و سال 1339 دست به قلم شدم و در مجله هند نو، زندگی بودا را ترجمه کردم. در آن زمان سفارتخانه‌های مهم دارای بخش فرهنگی و کتابخانه بودند تا از آن طریق علاقه‌مندان بتوانند به فرهنگ و آیین آنها دسترسی پیدا کنند، البته این کتابخانه‌ها امروزه دیگر وجود ندارند.

به گفته وی، برای کسب اطلاعات و پرداختن به نگارش از طریق کتابخانه وزارتخانه‌ها یا کتابخانه دانشسرا اقدام می‌کردند.

نمی‌توان عنوان فقه را به کتاب‌های بودایی‌ها داد

این شرق‌شناس ایرانی درباره کتاب اصلی بودایی اظهار داشت: کتاب‌های بودایی‌ها وحیانی نیست و گفته می‌شود که به صورت نمادین صحبت‌های بودا است درواقع علیرغم اینکه مردم می‌دانند این کتاب‌ها سخنان استادان مختلف از بودا است اما کسی هم به این موضوع اعتراض نمی‌کند لذا آنها کتاب واحد ندارند.

وی با بیان اینکه هندوها هم دارای یک کتاب نیستند، ادامه داد: تک کتابی با سبک و سیاق خاص تنها مختص به غرب آسیا است و زرتشتی‌ها هم سعی کردند تمام اطلاعات خود را در یک کتاب جمع کنند درحالیکه هندوها و بودایی‌ها اینگونه نیستند.

پاشایی بودایی‌ها و مسلمانان را بیشتر از هرکس به کسب‌وکار در جاده ابریشم معتقد دانست و گفت: نمی‌توان عنوان فقه را به کتاب‌های بودایی‌ها داد چرا که آنها درباره مکافات، مجازات، داوری، ازدواج و غیره نیست و فقط مربوط به خود مثل آیین دیر و مقرراتی در این حد است.

فرهنگ ایران جاده‌ای است

پاشایی با اشاره به کتاب‌های خود عنوان کرد: کتاب‌های من پراکنده است و حتی دوستان ژاپنی من همواره با تعجب می‌پرسیدند که چرا روی یک موضوع متمرکز نمی‌شوم اما درحقیقت وقتی از هند همراه با بودایی‌ها حرکت می‌کردم (به صورت خیالی) مجبور می‌شدم که در نقاط مختلف حضورم کتاب‌ها و آثاری را بنویسم.

وی ضمن توضیح درباره نگارش سه کتاب سرخپوستی و کتاب «ژاپن، روح گریزان» بیان کرد: سه سال است که بودایی‌ها را رها کردم و اکنون به هنر مدرن می‌پردازم.

این نویسنده در پاسخ به علی دهباشی اظهار داشت: کتاب «هایکو» را قبل از انقلاب و سفر خود به ژاپن نوشتم، درواقع با شاملو مطالب را می‌خواندیم و درباره‌اش حرف می‌زدیم تا اینکه هایکو را نوشتیم البته از آنجا که درک هایکو بدون ذن ممکن نبود ابتدا به نگارش کتاب «ذن چیست» پرداختیم. درحقیقت تنوع و پراکنده کار کردن ناشی از این مورد بود که برخی موارد به دلیل علاقه و برخی دیگر را متناسب با اقتضائات شروع می‌کردم.

معیارهایی که از صادق هدایت شروع شد

پاشایی با اشاره به اثرش مربوط به خوانش بیان کرد: من درباره خوانش نوشتم و مثال‌ها را هم از شاملو آوردم، درواقع نه تنها از شاملو بلکه از شعرهای او هم مطلبی را ننوشتم و می‌توان گفت که اثر من مطلقا درباره شعر یا خود شاملو نیست.

وی درباره آشنایی خود با آثار صادق هدایت و شاملو گفت: معیار، علاقه به موسیقی، هنر و غیره ما مستقیم و غیرمستقیم همه از صادق هدایت شروع می‌شود. با خواندن کتاب «هوای تازه» با شاملو آشنا شدم و در سال 1348 هم دوستی خود را باهم شروع کردیم.

این شرق‌شناس ایرانی ادامه داد: شاملو موجودی متفاوت و تنها کسی بود که زبان فارسی را در سطح کلمه، جمله و کاربرد حس و درک می کرد، اینکه می‌گوییم زبان فارسی را بلد بود منظور دانش زبان فارسی نیست، درواقع فهم مسئله با دانش آن متفاوت است، متاسفانه ما خواندن بلد نیستیم چرا که از ابتدایی تا دانشگاه هیچ‌کجا آن را یاد نمی‌گیریم.

وی اظهار داشت: هنگام رویارویی با کودکان آمریکایی یا ژاپنی می ‌بینیم که چقدر آنها با واژه‌ها آشنایی دارند و درباره موضوعات مختلف می‌توانند، صحبت کنند، درحالیکه ایرانی‌ها اینگونه نیستند.

دانشنامه آیین بودا نرم‌افزار می‌شود

پاشایی گفت: علیرغم وجود اصطلاحات نقد، اما خواندن به عنوان پایه نقد در ایران، وجود ندارد.

وی ضمن توضیح کوتاهی درباره کتاب «یک تاریخ جهان در 100 شیء» با اشاره به کتاب‌های تازه خود بیان کرد: دانشنامه آیین بودا به اتمام رسیده که مشتری ندارد اما از آنجا که طرفدار مسائل مدرن هستم آن را به صورت نرم‌افزار درمی‌آورم، همچنین دانشنامه هنر ژاپنی و فرهنگ مصطلاحات را در دست تهیه دارم.

انتهای این دیدار و گفت‌وگو به پرسش و پاسخ حاضران و شرکت‌کنندگان اختصاص پیدا کرد و ع.پاشایی به سوالاتی که درحوزه‌های مختلف مطرح شد، پاسخ داد.

گفتنی است، کتاب‌های «ذن چیست؟»، «سخن بودا»، «فراسوی فرزانگی»، «راه بودا»، «تاریخ فلسفه چین»، «تاریخ فرهنگ ژاپن»، در ترجمه شعر ژاپن کتاب «هایکو، از آغاز تا به امروز» (با همکاری احمد شاملو) از پاشایی است، او همچنین در زمینه تالیف کتاب «انگشت و ماه» (حاصل سال‌ها پژوهش ایشان در مورد شعر احمد شاملو در دو جلد) و گزیده اشعار شاملو با خوانش که تحت عنوان «از زخم قلب» منتشر شده را در کارنامه خود دارد.