به گزارش رویداد فرهنگی، نشست نقد و بررسی کتاب «از گیم تا فیلم» با حضور شیوا مقانلو؛ مترجم اثر، مجید شیخ‌انصاری؛ استاد دانشگاه و کارگردان و متین ایزدی؛ معاون بنیاد ملی گیم چهارشنبه دهم آبانماه در سرای اهل‌قلم موسسه خانه‌کتاب برگزار شد.

شیوا مقانلو، مترجم اثر، در این نشست با بیان اینکه کتاب «از گیم تا فیلم» نخستین اثری است که در حوزه تعامل سینما و گیم به‌فارسی ترجمه شده است، گفت:‌ این کتاب ریتم سریعی دارد و خیلی تند و پرمطلب از روی مسایل مهم حرکت می‌کند. در زمان ترجمه احساس کردم ممکن است در برخی از قسمت‌ها مخاطبان سینمایی بعضی از اصطلاحات گیمی را متوجه نشوند و بالعکس. چون نویسنده با فرض اینکه کاملا با همه حوزه‌ها آگاه و آشناست کتاب را نوشته و به راحتی از انواع بازی‌ها، فیلم‌ها و نظریه‌های مختلف در این زمینه‌ها صحبت کرده است. براین اساس برای اطلاعات بیشتر مخاطبان در جاهایی پانویس‌هایی را به متن اضافه کرده‌ام یا در مقابل کلمات توضیحاتی ارایه کرده‌ام.

وی با اشاره به بحث های اصلی کتاب گفت: نخست؛ روایت است که تشابه و تفاوت‌های روایات‌های سینمایی و گیمی را بیان می‌کند و تاحدودی به سمت ادبیات می‌رود و از این نظر کتاب را برای مخاطبان ادبی هم جذاب می‌کند. دومین مساله؛ روانکاوی واشتراکات و تفاوت‌های مخاطبان سینمایی و گیمرها هستند. سومین مساله؛ تاثیرهای اجتماعی گیم، بازی و فیلم با سایر رسانه‌هاست. چهارمین مساله؛ تفاوتی است که امروزه در نحوه تماشا به‌وجود آمده یعنی شکل‌های کلاسیک دیدن عوض شده است. پنجمین مساله؛ بحث شخصیت‌پردازی است از وقتی که گیم فراگیر شده است رویکرد شخصیت‌سازی در سینما نیز تغییر کرده و از نظر من سینما مجبور شده خودش را با دنیای گیم هماهنگ کند.

مقانلو با بیان این نکته که چندین سال است که کودکان پیش از اینکه کتاب را بشناسند تلفن همراه را می‌شناسند، افزود: به عبارتی خوراک نسل‌های جدید متفاوت است. با این وجود کتاب هم اگر بخواهد بخواند متفاوت می‌خواند. ساختارها و مفاهیم در حال تغییر شدند هستند و به سمت و سوی دیگری می‌روند. امیدوارم این کتاب به عنوان اولین کتابی که در این حوزه منتشر شده فتح باب و حسن مقدمه‌ای برای کارهای تخصصی دیگر باشد.

کتاب تلاشی برای ظهور وجوه فرهنگی گیم است

در ادامه، مجید شیخ انصاری با بیان اینکه ترجمه بین دو دستگاه زبانی بسیار دشوار است، گفت: مترجم باید تسلط نسبی بر دو حوزه سینما و گیم داشته باشد تا بتواند این کتاب را به‌خوبی ترجمه کند. با این حال ترجمه این کتاب خوانش روانی را برای مخاطب فراهم کرده است.

وی بیان کرد: این کتاب به پدیده‌ای که در حال وقوع است پاسخ می‌دهد. فعالیت پدیده‌هایی که قبلا به‌ظاهر حاشیه‌ای بودند مانند گیم و بازی به‌سرعت وجوه فرهنگی خود را نشان داده‌اند. این کتاب نتیجه این وضعیت است و می‌توان به این کتاب خرده گرفت که مطالبش را جویده جویده بیان کرده و از بعضی سرفصل‌ها خیلی سریع می‌گذرد و شتاب زدگی نویسنده را می توان درک کرد. این کتاب در عین‌حال زمینه‌هایی را فراهم می‌کند تا درک بیشتری نسبت به ماجرا داشته باشیم و تلاش می‌کند برای مخاطب یک الگو فراهم کند. کتاب تلاش می کند ادبیاتی برای مبحث جدی گیم فراهم کند. این تلاش، تلاشی آشناست. کاری که سال‌ها پیش سینما برای خودش انجام داد و کلید واژه‌هایی را از ادبیات و تئاتر قرض گرفت.

مشخص نیست مخاطب کتاب گیمرها هستند یا سینماگران

متین ایزدی از دیگر سخنرانان این نشست بود او گفت: این کتاب ایراداتی دارد که از جمله آن می‌توان به انتخاب چهار فیلم اقتباس شده در ابتدای کتاب اشاره کرد که مشخص نمی‌کند مخاطب این کتاب گیمرها هستند یا سینماگرها و مخاطبانشان. ما نمی‌دانیم در این کتاب باید به تاثیرات و کنش‌های این دو حوزه توجه کنیم یا برویم اقتباس‌های سینمایی که از روی بازی‌های شده‌اند و عکس را در نظر بگیریم. انتخاب فیلم‌های اقتباس شده در ابتدای این کار مخاطب را پس می‌زند چون گیمرها خودشان این مسایل را می‌دانند. ویدئوگیم فرم جدیدی روایی است و می‌توانیم بگوییم اقتباس جای خوبی برای شروع بحث نیست.

وی ادامه داد: بسیاری از ژانرهای ویدئوگیم نمی‌توانند در فیلم‌ها بیان شوند و نمی‌توان روی این اقتباس‌ها تکیه کرد. فقط می‌توان گفت که در فصل یک، مقدمه‌ای از این چهار فیلم تعریف می‌شود. فصل دوم هم ساختاربندی روایی دارد که فیلم‌های قوی‌تر بیان می‌شود و مفهوم سینمای داده‌ای بیان می‌شود، ولی در ویدئوگیم نمی‌توان روی این بحث‌ها تامل کرد و بهتر است مثال‌های ویدئوگیمی هم بیان می‌شد. این کتاب هم مشکل عمومی ویدئوگیم در ایران را دارد که همان دیده‌نشدن و مورد توجه قرار نگرفتن است. این تصور که گیم فقط برای بچه‌هاست، درست نیست. در ایران حوزه تولید، مطالعه و رشته دانشگاهی ویدئوگیم جدی گرفته نمی‌شود به نظر من این کتاب، کتاب موفقی در زمینه ارتباطات گیم و فیلم نیست اما ترجمه‌ بسیار خوبی از آن شده است و می‌تواند شروع جریانی در این حوزه باشد.

وضعیت آشفته‌ای است که همه در آن دست و پا می‌زنیم

مقانلو با بیان اینکه موافق دریافت حق رایت کتاب از نویسنده اصلی است، درباره کتاب «از گیم تا فیلم» توضیح داد: کتاب حق کپی رایت دریافت نکرده است، این تعلل من بود، زمانی که ترجمه کتاب را شروع کردم، از ناشر نخواستم که حق را بگیرد معمولا در کتاب‌های ادبی از ناشر می‌خواهم که این حق را بگیرد، یا شروع به نامه‌نگاری با نویسنده اصلی می‌کنم تا به لحاظ معنوی این کار انجام شود. بازخوردها هم به دو گونه است، بعضی از نویسندگان می‌گویند که می‌دانند وضعیت در ایران به چه گونه است و بعضی عصبانی می‌شوند و می‌گویند که نباید این کار را انجام دهید.

او درباره امضا نشدن قراردادن برن توسط ایران و تاثیر آن بر روند انتشار کتاب توضیح داد: این مساله وضعیتی به وجود آورده که گویی حتی ما کار غیرقانونی هم نمی‌کنیم، کار غیرقانونی زمانی انجام می‌شود که از قانون تخطی کنید و به خاطر آن تخطی ممکن است در دنیا تحت تعقیب قرار بگیرید، الان راه فرار ما باز است، چون امضایی نشده پس تخطی هم معنا ندارد. بارها به نویسندگان خارجی توضیح دادم که اگر ناشر من این حق را بخرد ممکن است چند ناشر دیگر همین کتاب را بدون حق منتشر کنند.

مقانلو درپایان افزود: وضعیت آشفته‌ای است که همه در آن دست و پا می‌زنیم، امسال اگر بخواهم چنین کاری کنم اصرار بیشتری خواهم داشت ولی در نظر بگیرید من 10 سال پیش کتابی برای چشمه ترجمه کردم. کتاب مهمی از مجموعه داستان‌های جان بارت که در دانشگاه‌ها به عنوان ادبیات متافیکشن تدریس می‌شود، این کتاب هشت سال در ارشاد ماند و با حذف چند داستان منتشر شد. همان موقع برای سه چاپ حق آن را گرفته بودم درصورتی که قیمت دلاری که چشمه داد و حق کپی رایت را خرید سوخت چون دوره تعهد تمام شد.